Kaat Vrancken over de pret en de ernst van het schrijven

De bib van Merksplas nodigt elk jaar jeugdauteurs uit om te komen praten voor Merksplasse kinderen. Vandaag kwamen zo jeugdauteurs Kaat Vrancken en Frank Pollet langs in het resp. derde en vijfde leerjaar van Qworzó en VBS Yugro. We praatten achteraf na met allebei.

Kaat Vrancken (1957) is kinderboekenauteur. In 1995 schreef ze de bundel ‘Zing maar, Hannah’ (Lemniscaat). Dat werd het eerste van vier boeken over de kleine Hannah. Het verhaal is een aaneenschakeling van plezierige, ernstige en treurige momenten uit het leven van een kleuter die onbevangen en nieuwsgierig tegen de dingen aankijkt. Kaat won onder meer de Zilveren Griffel voor ‘Hannah en het raadsel van de stilte’, de Boekenwelp voor ‘Wimperwensen, klavertjesvier’ (Querido, 2002), de Boekenleeuw én de Zilveren Griffel voor ‘Cheffie is de baas’ (Querido, 2004) en de Vlag en Wimpel (Griffeljury) voor ‘Beu’ (Querido, 2010). Ze gaf ook vijftien jaar lang het vak Creatief Schrijven aan de Genkse Academie voor Muziek, Woord en Dans.

Vrolijk en ernst

“Wat ik vandaag in Merksplas vertelde? Ik las een stukje over de dood van een oude hond, die een spuitje kreeg. Maar eerst had ik wat vrolijke verhalen over rijmen en over taal. Ik begin altijd heel vrolijk, maar net als in het leven sluipt er altijd een moment in dat het fout gaat. Zoals met die hond. Zo raak ik moeilijke thema’s aan als euthanasie, of depressie … zonder ze zo te benoemen. Of ik benader ze met een brede omweg: het overkomt een vriend, of iemand van de ouders. En ik had het ook nog over het verschil tussen honden en mensen. Hoe honden bijvoorbeeld beter kunnen ruiken, en ons zo kunnen helpen.”

“En de kinderen konden natuurlijk veel vragen stellen. Die zijn altijd heel interessant, en telkens verschillend. Maar er zijn ook altijd de standaardvragen: waar haal je je inspiratie? Hoe oud is je dochter? Hoelang schrijf je al?”

Inspiratie en emotie

“Als schrijver is het interessant om te kunnen praten met de doelgroep waarvoor je schrijft. Als ik denk dat iets in mijn verhalen grappig is, kan ik dat even uittesten. Voorlezen is wel iets anders dan schrijven. In mijn beleving kan het ene niet zonder het andere. Dat contact met kinderen zou ik echt niet kunnen missen. Als hoeven ze niet ’85’ te antwoorden als ik op de vraag ‘hoe oud ben je?’ antwoord met ‘hoe oud denk je?’” (lacht)

“Ik vraag hen soms: wat maakt je verdrietig? Daarop komen altijd heel ernstige antwoorden. Kinderen die iemand van hun gescheiden ouders missen, of een opa die laatst stierf … Dat zijn soms ontroerende momenten voor me. Dat maakt het zo echt. Mensen denken soms dat schrijven fijn is. Ze hebben het idee dat je je kan afzonderen en wachten op inspiratie. Nee, zo werkt het niet. Inspiratie komt enkel als je schrijft en denkt. Zo’n momenten als vandaag geven me die inspiratie met die portie ontroering.”

Honden bevolken wel veel van je verhalen, Kaat …

“Inderdaad, in elk boek komt wel een hond voor. In mijn leven waren altijd honden in de buurt. Eén boek vertel ik vanuit het standpunt van een hond. Het was een verrijkende ervaring om in het brein van een hond te kruipen. Maar het vereiste ook veel research: hoe denkt een hond? Hoe werken zijn zintuigen? Die research is onmisbaar. Het is niet omdat je kinderboeken schrijft dat je onzin mag neerpennen. Ergens in mijn verhalen was er een teckel, die in de kladversie van het boek de roodgelakte teennagels van zijn baasje zag. Maar dat kon gewoonweg niet: honden kunnen de kleur rood niet onderscheiden.”

Enkele reacties van kinderen van Qworzó op het bezoek van Kaat
(klik op de afbeelding om ze te vergroten)

Je laatste boek was wel wat atypisch in je bibliografie.

“Ah, je hebt het over Ga je nu eindelijk dat boek schrijven! Of blijf je erover praten? Daarin vind je praktische tips om beter en sneller een verhaal, roman of kinderboek te schrijven. Drie jaar lang heb ik er aan gewerkt. Ik gaf 15 jaar het vak Creatief Schrijven aan de Genkse Academie voor Muziek, Woord en Dans. Ik stak daar veel van op: ik moest immers veel research doen en oefeningen bedenken. Vroeger was mijn doel een nieuw boek te schrijven. In die opleiding verschoof mijn focus naar ‘ik wil dat een van mijn studenten een boek schrijft en publiceert’. Ik heb geprobeerd er vaart en humor in te stoppen én het sérieux van het schrijven. Ik schreef het boek ook om al mijn ervaring te bundelen die ik in al die jaren had opgestoken.”

Liv en Mila. Tekeningen van het derde leerjaar van VBS Yugro

En bestaat er een lezerspubliek voor?

“Daar twijfelde de uitgever aanvankelijk ook over. Ik heb alvast doorgezet, ondanks alle moeilijkheden die de kop opstaken: corona, de papierprijs die ontplofte, kleinere drukkerijen die verdwenen … In Nederland is de belangstelling voor het boek alvast groter dan in Vlaanderen.”

De focus is weg

Hoe heb je de wereld zien veranderen als schrijver?

“Ik zag het bij de kinderen, bij mijn cursisten en ook bij mezelf: de focus bij het lezen vermindert. De cursisten kregen elk schooljaar vier romans te lezen, en dat bleek moeilijker dan gedacht. Ze konden moeilijk tijd maken voor een boek of ze vonden de concentratie niet om te lezen. Zelf twijfel ik ook wel eens of ik op de iPad nieuwsberichten zou lezen of een boek. Dat zag ik ook bij mijn studenten. Een juf zei me onlangs: ‘Ik kom op huisbezoek soms op plekken waar ik nergens een boek, krant of magazine zie liggen.’ In mijn lezingen benadruk ik altijd het belang van lezen. Blijf lezen. Je wordt er slimmer van.”

“Er bestaan online onderzoeken die checken welke passages lezers overslaan in e-books. Plaatsbeschrijvingen bijvoorbeeld. Daar hou ik geen rekening mee bij het schrijven. Er zijn schrijvers die dat wel doen, omdat hun lezers dan makkelijker het boek zouden uitlezen. Ook in de leesclubs die ik begeleid, zie ik mensen afhaken op dikke boeken.”

get

Kaat bij de derdeklassers van VBS Yugro
(klik op de afbeelding om ze te vergroten)

“Al die afleiding waarmee je te maken krijgt … Tijdens het schrijven moet ik dat ik ook meer moeite doen om me bij de zaak te houden. Mijn gsm uitzetten. Niets opzoeken tijdens het schrijven, want voor je het weet heb je alweer een kwartier verloren op het internet. Nee, ik heb geleerd om alles in één flow te vertellen. Ik herschrijf het stuk pas als het er helemaal staat.”

Kaat Vrancken: “Straks? Dan ligt de wereld aan mijn voeten.”

Wat brengt je de volgende tijd?

“Ik stak veel tijd en energie in mijn laatste boek. Dat wil ik de volgende tijd goed promoten door lezingen te geven en er veel over te praten. Ik geniet ook nog van de leesclubs die ik zelf begeleid, al is het selecteren van de boeken die we behandelen altijd wel een stressmoment. En ik ben ook nog bezig aan het derde en laatste deel van mijn reeks verhalen over de honden Fox en Fien. Als dat af is, ligt de wereld aan mijn voeten.” (lacht)

Kaat Vrancken op bezoek in VBS Yugro!

Op 29 februari kwam Kaat bij ons op school vertellen over haar boeken.
Ze bracht een grote koffer mee. Daar zaten veel honden in, knuffels natuurlijk!
In die koffer zat ook een poepzakje en een nephondenstront. 
Kaat leerde ons hoe je het gebruikt zonder dat je handen vuil worden.
De schrijfster houdt van honden. Dat merk je wel in haar verhalen.
Kaat vertelde een ontroerend verhaal over hun hond Oswald, die ze lieten inslapen.
Je mag best droevig zijn, maar daar kan je beter over praten met anderen, dat helpt.
Ze kan goed vertellen en toonde mooie tekeningen.
De schrijfster vertelde ook grappige verhalen en liet ons rijmen met dieren.
We stelden boeiende vragen. 
Zo ontdekten we dat het boek van Cheffie vertaald werd in het Chinees en het Japans.
De schrijfster gaf ons de raad veel te lezen en te schrijven.
We gaan haar verhalen zeker nog lezen. Zo kregen de kinderen en leerkrachten een leuk boek cadeau!
Enkele kinderen tekenden ook honden voor haar.
Kaat zorgde voor een toffe namiddag! 
Dankjewel!

Derde leerjaar VBS Yugro