De kolonies in Wortel en Merksplas waren er voor landlopers. Willy Van den Bergh was er toen nog directeur. Die landlopers zijn er niet langer, maar wat nog rest zijn ondermeer hun dossiers, hun inlichtingenstaten. Die geven veel informatie over de mensen die in Merksplas en Wortel verbleven.
Die inlichtingenstaten werden de voorbije jaren ingescand. Zo liggen er nu tienduizenden van die scans te wachten om verder te worden gedigitaliseerd. De man die dit huzarenwerkje coördineert, is Willy Van den Bergh. Wij spraken met hem over zijn betrokkenheid bij het project.
Willy Van den Bergh en de landlopers
‘Ik was de laatste gevangenisdirecteur in Merksplas die ook nog bevoegd was voor de landlopers. Ik heb de afschaffing van de landloperij eerder toevallig ontdekt in het Staatsblad. Zelfs Justitie in Brussel was er niet van op de hoogte. Ik heb dan samen met mijn collega van Wortel de inspecteur-generaal bezocht om antwoorden te vinden op de vraag: wat nu met al die landlopers? De landloperij is me dan ook altijd bijgebleven.’
Joodse vluchtelingen
‘Daarnaast herinnerde ik mij verhalen uit de jaren ’70. Die gingen over de Joodse vluchtelingen die eind jaren 1930 op de kolonie verbleven. Toen ik met pensioen ging, heb ik me daarin verdiept en ben ik daarover gegevens beginnen verzamelen. Samen met Toon Horsten ga ik op zoek naar hun verhalen. Zo interviewden we daar al een aantal mensen over. Ik blijf het wel altijd benaderen vanuit het oogpunt van justitie: welke rol heeft justitie hierin gespeeld?’
‘Zo kwam ik als vrijwilliger bij het Gevangenismuseum terecht. In mijn zoektocht botste ik op de geschiedenis van de landlopers, op hun registers en inlichtingenstaten. Ik heb me dat aangetrokken en ben al die informatie beginnen verwerken. Als oud-gevangenisdirecteur heb ik de goede achtergrond om de gegevens op die inlichtingenstaten correct te interpreteren.’
Informatie beschikbaar stellen over landlopers
‘Een Nederlands bedrijf heeft de inlichtingenstaten gedigitaliseerd. Die firma is daarin gespecialiseerd. Ik voeg de scans toe aan het vrijwilligersplatform zodat vrijwilligers die thuis kunnen verwerken. De gedigitaliseerde registers van het Gevangenismuseum linken we dan aan die nieuwe informatie en vervolledigen ze.’
‘We willen die digitale databank op termijn raadpleegbaar maken voor het publiek. Dat kan via de website van de projectpartners, of in het Bezoekerscentrum zelf. Met de zoekfunctie kunnen mensen dan makkelijk informatie opzoeken over één van hun voorouders die op de kolonie verbleef. De databank maakt het ook mogelijk om verregaandere data-analyses uit te voeren op bijvoorbeeld de uitgesproken straffen.’
Mijn taak als projectcoördinator
Momenteel werken er dagelijks 15 à 20 mensen aan de invoer van de informatie. Je ziet dat mensen gegevens invoeren als het hen past. Bij sommigen is dat om halfacht ’s morgens, bij anderen om middernacht. Willy Van den Bergh
‘Ik zorg er o.a. voor dat de vrijwilligers de plaatsnamen van toen kunnen thuisbrengen in een lijst van plaatsnamen zoals we ze nu kennen. Maar tegelijkertijd moeten we ze ook linken aan de regio van weleer, en daar kruipt heel veel werk in. Maar met de website kunnen vrijwilligers hun vragen en opmerkingen heel makkelijk doorgeven. Ik probeer hen binnen een dag te antwoorden en zorg er voor dat de invoerinstructies altijd worden bijgewerkt. Daarnaast sta ik ook in voor de controle van de ingevoerde scans. Elke inlichtingenstaat wordt door twee mensen apart ingevoerd. Ik kan die dubbel ingevoerde gegevens met elkaar vergelijken. Als die verschillen, kan ik de scans zelf nog eens grondig doornemen.’
Belangrijk project
‘In Nederland hebben ze een gelijkaardig project ondertussen al volledig afgerond. Daaruit bleek dat ongeveer 1 miljoen Nederlanders, waaronder ook oud-premier Ruud Lubbers, een voorvader had die op een landloperskolonie heeft verbleven.
Op enkele Nederlandse websites kan je de digitale databanken al doorzoeken; ze tonen het resultaat van het digitaliseringswerk waar we momenteel mee bezig zijn.’
Infomoment op 29 februari
‘Enkele weken terug hielden we een eerste ontmoetingsdag voor alle deelnemers aan het project. Uit een eerdere bevraging bleek dat ze extra informatie nodig hadden over het project. Die dag werd zeer positief ervaren. Op zaterdagnamiddag 29 februari organiseren we daarom opnieuw een infomoment, en nu in Merksplas-kolonie. De infodag is deels bedoeld om de mensen te informeren. Maar daarnaast wil ik de vrijwilligers persoonlijk aanspreken en een extra duwtje in de rug geven om (verder) aan de slag te gaan.’
Alle informatie over dat infomoment vind je in onze kalender.
Lees meer bij ons
- Ellen testte voor ons de website velehanden.nl uit. Makkelijk, vond ze, al was het misschien wat zoekwerk bij het eerste dossier dat ze bewerkte. Maar de helpfunctie, de handleiding en de projectcoördinator staan klaar om je daar door te sleuren.
- Ellen schreef ook nog een column over de doorgedreven digitalisering van geschiedenisbronnen.
