Welk antwoord zou jij geven op de vraag ‘Zijn wij vrij’? Hoe verrassend of stereotiep zijn de antwoorden van gedetineerden op die vraag? En hoe reageren slachtoffers daarop?
Steffi en Lore gingen het na tijdens hun stage. De resultaten werden vervolgens in cartoons gegoten. Deze cartoons kan je nog tot 20 december komen bekijken in het Gevangenismuseum van Merksplas.
Gevangen lichaam, vrije ziel
Steffi Ruts en Lore Van Hoof zijn ondertussen afgestudeerde bachelors sociaal werk. In hun tweede jaar kwamen ze met het project ‘gevangen lichaam, vrije ziel’ in de gevangenis van Turnhout terecht. Doel van het project: filosoferen met gedetineerden. Eén jaar later zetten ze dit project eigenhandig verder tijdens hun stages getiteld ‘het gesprek zonder einde’.
Steffi: “Ik deed stage bij CAW de Kempen in de gevangenis van Wortel en Lore bij Moderator vzw. Ik kwam via mijn stage in contact met gedetineerden en Lore met slachtoffers. We kregen van onze stagebegeleiders de toestemming om ons project van het jaar voordien te hernemen. Lore nam contact op met slachtoffers die deel wilden nemen, ik ging op zoek naar geïnteresseerde gedetineerden.”
Het gesprek zonder einde
Steffi en Lore deelden werkbladen uit met verschillende filosofische vragen:
- Zijn wij vrij?
- Moet je het lot accepteren?
- Bestaan er slechte mensen?
- Kom je beter uit de gevangenis dan dat je er in gaat?
- Kan je alles vergeven?
Steffi: “Het was een individuele cel-opdracht. De gedetineerde moest zijn antwoord op de vraag neerschrijven met zijn argumenten of bedenkingen. Daarop werden de werkbladen doorgegeven. Je moest opnieuw zelf antwoorden op een andere vraag, maar nu kon je het antwoord van de vorige lezen en daarop inpikken.”
In een volgende fase gingen de werkbladen naar de slachtoffers. Tot slot kregen de gedetineerden nog de antwoorden van de slachtoffers te lezen.
“Oorspronkelijk wilden we tot een gesprek komen met gedetineerden en slachtoffers. Door de covid-crisis is dat spijtig genoeg niet gelukt.”
In cartoons gegoten
Om de antwoorden niet verloren te laten gaan, lanceerden Steffi en Lore een oproep op Facebook. Ze zochten cartoonisten die de antwoorden in een tekening wilden gieten. Drie cartoonisten gingen aan de slag.
Lore: “Ik vind de cartoon die de vergelijking maakt tussen de mensen die thuis gevangen zitten door corona en mensen in de gevangenis de mooiste. Deze cartoon geeft mooi weer hoe gedetineerden geïsoleerd zijn. Tijdens de covid-crisis geraakten wij allemaal geïsoleerd. Bovendien had corona ons project ook deels stopgezet.”
Steffi: “Zelf ben ik fan van de cartoon van de gevangene met de duiven die uit zijn hoofd wegvliegen. Deze cartoon is enerzijds een hele mooie vertaling van de titel van ons eerste project ‘gevangen lichaam, vrije ziel’. Anderzijds verbeeldt het ook mooi één van onze filosofische vragen: zijn wij vrij?.”
Tentoongesteld in Gevangenismuseum
Karel Govaerts: “Toen we het artikel lazen in Gazet van Antwerpen over het project van Steffi en Lore hebben we met hen contact genomen. Wij zijn met het Gevangenismuseum altijd kandidaat om de resultaten van zulke projecten tentoon te stellen.”
Steffi: “En wij zijn blij dat het resultaat van ons project niet zomaar in een kast verdwijnt. Dezelfde cartoons hangen ook op in de gevangenis van Wortel. De gedetineerden die hebben meegewerkt, kunnen de tekeningen dus ook bekijken. We hebben iedereen die meewerkte aan het project ook een postkaart cadeau gegeven met daarop drie cartoons, als bedankje.”
Praktisch
De cartoons worden nog tot 20 december 2021 tentoongesteld in het Gevangenismuseum van Merksplas, elk weekend open tussen 13 en 18 uur.
