Op dinsdag 11 april kan je ’s avonds komen luisteren naar Maarten Larmuseau. Heemkring Marcblas haalt hem naar De MARc/kT. Net werd hij veertig, maar hij heeft al flink wat baanbrekend onderzoek achter de rug. Hij is namelijk geneticus en genealoog. Dat zegt je niet onmiddellijk iets? We vroegen hem om het even uit te leggen.
â–º Waar en hoe ontstond je fascinatie voor je vakgebied? Of rolde je er gewoon in?
Maarten Larmuseau: “De kiemen van mijn onderzoeksinteresse liggen zeker in mijn jeugd. Ik was toen al enorm gefascineerd in evolutie en DNA, maar ook in geschiedenis en genealogie. Natuurlijk heb ik nooit gedacht om al die passies met elkaar te kunnen combineren, maar na mijn doctoraat in de biologie aan de KU Leuven zag ik een mogelijkheid. Zo stond ik mee aan de wieg van een volledige nieuwe discipline, de genetische genealogie. Hierbij koppelen we stambomen en familiegeschiedenissen aan DNA-gegevens van levende personen en van skeletten uit archeologische opgravingen.”
De koekoeksgraad in Vlaanderen
â–º Je berekende ooit voor het eerst de historische koekoeksgraad. Hoe bedenk je zoiets?
onze koekoeksgraad
Maarten: “Mijn grootnonkel André leerde mij als kind de kneepjes van stambomen en familiegeschiedenis. Ik vond het fantastisch dat hij overal in stoffige archieven op zoek ging naar sporen van zijn voorouders. Maar hij hoorde dat 10 procent van de kinderen onverwacht een andere biologische vader dan de sociale en juridische vader blijken te hebben. Dat zijn zogenaamde koekoekskinderen. Plots bekeek mijn grootnonkel zijn stamboom met 10 voorvaders in directe lijn helemaal anders. Waren dat wel zijn biologische voorvaders? Ik heb dat altijd onthouden. Toen ik dan begon met mijn onderzoek in de genetische genealogie, zag ik hoe weinig we weten over de graad aan koekoekskinderen in de samenleving. Daarvoor vond ik het woord koekoeksgraad uit.
Via stambomen en DNA heb ik voor het eerst de historische koekoeksgraad berekend. Voor onze contreien is dat gemiddeld 1,5% kans per generatie voor de laatste 500 jaar. Ondertussen hebben we dit ook voor heel andere landen berekend en bestuderen we zelfs verschillen tussen bevolkingsgroepen. Zo leren we heel wat over de relatie tussen biologie en juridische verwantschap. Dat kunnen we dan weer toepassen binnen de geneeskunde, forensische wetenschappen en de antropologie.”
Beethoven ontrafeld
â–º Je hebt heel wat DNA-materiaal van illustere personen bestudeerd, van koningen, Merovingers en bisschoppen. Hoe voelt dat aan?
Maarten: “Onlangs hebben we na 5 jaar hard werken het DNA-onderzoek naar Ludwig van Beethoven gepubliceerd. Uiteraard voelt dat bijzonder om voor het eerst het erfelijk materiaal van een geniaal persoon als Beethoven te interpreteren. De resultaten zijn bovendien niet enkel interessant voor ons als genetici, maar ook voor historici en musici die het leven van Beethoven bestuderen. Eerder onderzocht ik al het genetisch materiaal van koning Albert I en andere bekende historische figuren. Zo’n onderzoek bleek al erg nuttig om het brede publiek te tonen wat er allemaal mogelijk is met DNA-onderzoek.”
â–º Je won net de Publieksprijs voor Wetenschapscommunicatie, omdat je erin slaagde om je onderzoek naar het brede publiek te brengen. Was je gevleid?
met stamboomonderzoek te beginnen.”
Maarten: “De Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten (KVAB) geeft elk jaar prijzen aan academici die het brede publiek bereiken via wetenschapscommunicatie. Dit jaar werd er onder de laureaten ook een publieksprijs georganiseerd door Eos magazine. Uiteraard was ik verheugd met die jaarprijs, maar het betekende extra veel voor mij dat ik ook de publieksprijs heb gekregen. Je communiceert immers niet specifiek voor andere wetenschappers maar vooral om het brede publiek te inspireren. Dat mijn communicatie en initiatieven rond burgerwetenschappen geapprecieerd wordt door het publiek, geeft alleen maar energie om zo verder te doen.”
â–º Moeten mensen opnieuw warm gemaakt worden om hun (familie)geschiedenis te achterhalen?
Maarten: “Familiegeschiedenis is bijzonder populair in Vlaanderen. Uit onderzoek blijkt dat 7 op de 10 Vlamingen interesse hebben in hun stamboom. We moeten mensen dus vooral warm maken om zelf met stamboomonderzoek te beginnen. Via heel wat projecten en initiatieven zoals www.familiegeschiedenis.be proberen we mensen te tonen hoe je aan genealogie begint, hoe je dit zo correct mogelijk uitvoert, en vooral wat je kunt leren wanneer je je eigen familiegeschiedenis uitzoekt. De resultaten betekenen ook een meerwaarde voor het academisch onderzoek!”
â–º Wat kom je hier in Merksplas dinsdag vertellen?
Maarten: “Iedereen heeft met het DNA een uniek archiefdocument dat we overerfden van onze voorouders. Door dat genetisch archief te koppelen aan gegevens over onze familie, leren we meer over wie we zijn. Dinsdag zal ik vertellen over de meest opmerkelijke inzichten die we zo met ons recent onderzoek al te weten kwamen!”
Praktisch
Maarten Larmuseau over ‘Je ouders zitten in je DNA. Wie zijn ze?’
Dinsdag 11 april, 20 u., GC De MARc/KT, podiumzaal
Inkom: 10 euro, 5 euro voor leden
Een organisatie van Heemkring Marcblas
