Wie over een stemresultaat spreekt, begeeft zich altijd op glad ijs. Je moet immers gissen naar wat de burgers op het ultieme ogenblik in het stemhokje gedreven heeft als ze hun stem uitbrachten. Nooit zal er zekerheid bestaan of je de intenties van al die mensen juist inschat.
Eigenlijk weten alleen de burgers zelf wat hen bewogen heeft op dat ogenblik. De buitenstaander die het probeert te begrijpen, kan alleen met zekerheid het resultaat vaststellen, meer niet. En dat resultaat was voor Merksplas dat 24.9 % voor het Vlaams Belang stemde.
Politiek mirakel
De grootste partij in ons dorp is zonder enige discussie het Vlaamse Belang. Het overwinningsapplaus komt aan hen ondubbelzinnig toe. Daar moet niet flauw over gedaan worden. Toch heeft deze uitslag iets weg van tovenarij. Bijna alsof een onzichtbare Kempense druïde hier is tussengekomen.
Eén op vier mensen heeft immers gestemd op een partij die in het dorp niet bestaat, die geen gezichten heeft, die geen enkele realisatie of actie op het dorpsterritorium kan voorleggen. Dit is wat christenen doorgaans een mirakel noemen, in dit geval een politiek mirakel. Je moet het toch maar presteren om de grootste te worden in een dorp zonder dat je echt bestaat, zonder dat je hier enige voet in de aarde hebt. De vraag “hoe kan dit?” blijft bij mij dan hangen. Is dit werkelijk een mirakel of eerder Kempense voodoo onder een “exotische” eik? Of is er nog iets anders aan de hand?
Wat dreef de kiezers?
In hetgeen volgt, ga ik dus voorzichtig de mogelijke drijfveren analyseren van het stemresultaat al blijft dat altijd giswerk. Het zal nooit de “waarheid van de kiezer” met zekerheid aan het licht brengen. Het is en blijft inschatten en proberen te begrijpen wat mensen heeft gedreven.
Laten we in eerste instantie eens kijken waar het Vlaams Belang haar focus legde in de campagne. En laten we dan eens kijken op welke wijze de problemen die aangekaart worden zich ook in ons dorp stellen. Misschien vinden we daar een mogelijke verklaring.
Worden we overspoeld door migranten?
Zonder twijfel was het thema migratie het kernonderwerp bij Vlaams Belang. Ik lees daar op de website dat de massamigratie vanuit andere continenten moet stoppen; hotel Belgica is vol. En voor de gasten die er al zijn, moet de pampering ophouden. We lezen letterlijk “aanpassen in de publieke ruimte” en “bijdragen aan de sociale zekerheid voor je iets ontvangt”.
Als dit thema hard heeft gespeeld bij één op vier inwoners van Merksplas moeten we ons de vraag stellen hoe het zit met de massa-immigratie in Merksplas?
Wordt Merksplas overspoeld? Dat is de hamvraag. Slapen de immigranten hier in de portalen en parken? Zijn hier tentenkampen? Ik zag deze vreselijke taferelen zelf in het Brusselse Maximiliaanpark van de Noordwijk tijdens de asielcrisis. Nooit zal ik die wazige blikken van onderkoelde kinderen en ouders in de ochtendnevel vergeten. Maar nogmaals, hebben wij hier in dit dorp een Texaanse muur of eerder een nieuwe ringgracht rond heel Merksplas nodig om vloedgolven van illegale immigratie tegen te houden? Moeten wij ons voorbereiden op een leven in Fort Merksplas bewaakt door de Farmers Defence Force met heuse pushbacks op de ringgracht richting Rijkevorsel, Wortel, Beerse en Turnhout?
De cijfers uit de integratiescan 2021 van Merksplas leren ons exact hoeveel niet-Belgen er in Merksplas verblijven. Dat gaat over 881 personen. Het leeuwenaandeel van deze groep zijn Nederlanders, 441 exact. Echte diepgaande taal, cultuur- en religieverschillen lijken me daar niet te zijn.
Daarnaast tellen we ook 221 Roemenen en 71 polen. Daar kunnen we alvast van zeggen ze niet dezelfde taal spreken. Religieus gezien is de afstand dan weer niet zo groot. Beide zijn gelinkt met de Christelijke traditie in Europa. De Roemenen zijn overwegend Orthodoxe christenen. De Polen daarentegen zijn overwegend katholiek. Een vrees voor opduikende minaretten lijkt me ongegrond. Op cultureel vlak zijn er zeker verschillen, maar echt culturele breuklijnen gaat men m.i. toch niet vinden. Bij deze ingeschreven Roemen en Polen moet men ook nog een aanzienlijk deel seizoenarbeiders tellen die hier een drietal maanden verblijven. Het allerbelangrijkste aan deze groep is hun bestemming hier. Waarom zijn ze hier?
Werkkrachten
Laat ik hier meteen met de deur in huis vallen. Ze zijn hier om te werken in de agrarische industrie of in de bouwnijverheid. Ze zijn gewenst en gevraagd door onszelf. Je vindt hen steevast in de serres of ziet hen opgehaald worden in busjes richting een werf. Zelfs in het weekend zie je hen her en der werken … Hetzelfde geldt overigens voor de 47 Portugezen in het dorp. Ik vrees dat het wel eens heel stil kan worden in de glazen paleizen van de Kempen zonder de plukkers van elders. En dat geldt evenzo voor de bouwondernemingen. Werkgeversfederaties smeken om arbeidsmigranten.
Dat gebruikers van de sociale zekerheid ook een bijdrage moeten leveren, vind ik nog niet zo’n gek idee. Het ondersteunt alleszins het loon naar werken idee waarin een dosis gezond verstand zit. Een redelijke tussenweg moet haalbaar zijn. Maar heeft Merksplas in het hier-en-nu een zwaarwegend welvaartsnadeel door de werkende niet-Belgen hier?
Inclusie bevorderen
De slotsom is voor mij dat de helft van de niet-Belgen Nederlands zijn waarmee ik weinig samenleefproblemen zie en de andere helft zijn gewilde en gewenste Europese arbeidsmigranten met een andere taal. Als we daar dan problemen mee hebben dan lijkt me dat in de eerste plaats aan het lokale bestuur om deze mensen mee te nemen in wat ik de dorpswerking of zelfs het dorpsleven noem. Des meer ze worden meegetrokken, des te meer ze minder vreemd zullen zijn. In de integratiescan lezen we dat 51% van de inwoners het nuttig zou vinden dat er meer ontmoetingsactiviteiten georganiseerd worden met migranten in ons dorp. Slecht 9% van inwoners heeft wekelijks wel eens praatje met een niet-Belg. Ook hier kan en moet het lokale beleid echt pogingen doen om inclusie te bevorderen.
Gender?
Het tweede thema waar het voortdurend over ging in de campagne was de hele genderdiscussie die uitmondde in de onvergetelijke oneliner van T. Van Grieken “zolang een man geen kind kan baren is het man”. Of deze zin hem het meeste aantal voorkeurstemmen in dit dorp opleverde weet ik niet. In ieder geval zijn de 50 tinten grijs in heel dit debat hem volledig ontgaan. Petra de Sutter mocht het dan laag onder de gordel ontzien in “het conclaaf”. Is Merksplas dan te “gendervriendelijk”, te activistisch op dat vlak? Op IDAHOT hangt men een regenboogvlag uit en een regenboogbank vind je bij het vredesmonument. Een aangepast zebrapad heeft het niet gehaald, omwille van de verkeersveiligheid heet het. En verder kunnen we toch ook niet beweren dat onze burgemeester en zijn schepenen een Brandon Wen-gehalte hebben. Merksplasland voelt erg aan als heteroland. Hier moet het Vlaams Belang niets komen “rechtzetten”; de dijken van de genderwaanzin zijn hier zeker niet gebroken. Integendeel, wat irrigatiewerken zijn naar mijn aanvoelen welkom.
Woke
De hele genderkwestie past verder in wat men in Vlaams-nationalistische kringen de cultuurstrijd noemt tegen het links activisme: de strijd tegen woke. Bart de Wever zette uitgebreid zijn gedachten hierover uiteen in zijn boek over woke. Bij het Vlaams Belang treft men nagenoeg hetzelfde gedachtegoed aan, doch wat scherper uitgedrukt. Voor de kinderen hebben zij alvast het boek Red Zwarte Piet. Maar terug naar Merksplas, waar ik weinig tot geen woke-activisme zie. Alweer een gracht of een dam opwerpen gaat niet nodig zijn.
De enige vorm van lokaal activisme die het VRT-journaal haalde, was agrarisch activisme. Een bijna brandende pop met opschrift “Demir aan de strop” werd opgehangen en geflankeerd door een luidruchtige colonne tractors. Je kan hier van alles achter zoeken, maar links activisme is dat niet.
De gelukkigste gemeente?
Maar als er van al die bovenstaande problemen zo weinig te vinden is in Merksplas kan je toch de vraag stellen “waarom stemt dan 1 op 4 op deze partij?”. Temeer daar onze gemeente in de gemeente-stadmonitor steeds in de top 10 eindigt als het over het geluksgevoel van burgers gaat. In januari 2024 omschreef zelfs 85% van de Spetsers zich over het algemeen gelukkig, 80% was tevreden over de kinderopvang.
De “waarom dan”-vraag is met de verkiezingen van oktober in het vooruitzicht een uiterst belangrijk vraag waarover elke Spetser zich moet beraden. Dimitri Hoegaerts van het Vlaams Belang stelde alleszins duidelijk dat zij tegen de verkiezing ook een partijafdeling gaan oprichten in Merksplas gezien er zoveel burgers zijn die reeds gestemd hebben op Vlaams Belang.
Bevrijd je eigen mening
Laat ik eindigen met een oproep aan iedereen die zich aangesproken voelt. Bevrijd uw eigen meningen over dit onderwerp en maak ze kenbaar. Grijp uw pen of neem uw laptop en laat in dit dorp de democratie echt tot leven komen door een mooi debat op gang te brengen. merksplas.NU is het ideale forum waarop meningen lokaal kunnen geformuleerd worden, zodat tegen oktober iedereen voor zichzelf goed weet waarom hij voor wie wil stemmen. Want daar gaat stemmen echt over: goed beredeneerd een keuze kunnen maken over alles wat ons samenleven aangaat.
Opinies op merksplas.NU
In onze opinierubriek komen meningen aan bod van mensen uit Merksplas of die er een band mee hebben. Hun naam vind je netjes bij de titel. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud ervan.
Die meningen hoeven niet noodzakelijk die van de redactie te weerspiegelen.
Jouw opinie kan hier ook een plaats krijgen. We hebben daar wel spelregels voor.
Ik zou Dimitri Hoegaerts van Vlaams Belang ten stelligste afraden nu al een partijafdeling in Merksplas of waar dan ook in het land op te richten. Verspeelde moeite en kosten.
De corebusiness van het VB speelt weinig of niet op lokaal niveau. Misnoegde burgers (en dat zijn de meeste VB-kiezers, buiten een harde kern en zij die graag een graantje meepikken van de stijgende populariteit) weten intuïtief zeer goed dat geen van de genoemde thema’s (migratie, gender, woke) op gemeentelijk vlak spelen. 24,9% of méér bij de gemeenteraadsverkiezingen gaat de partij niet halen, ver van zelfs.
Velen van de sympathisanten bij de verkiezingen in juni zullen, nu ze dat niet meer moeten, in oktober immers gewoon niet gaan stemmen. Het zal aan alle andere partijen die zich bij de Merksplasse kiezer aanbieden zaak zijn hun aanhang te motiveren om dat wel te doen gewoon omdat het buiten de VB-thema’s nog altijd een verschil uitmaakt wie bestuurt en met welk plan de gemeente bestuurd wordt.
Van de verkiezingen van juni kan en moet voor de volledigheid toch ook nog gezegd worden dat alle peilingen voor VB een hogere stijging voorspelden dan deze die uiteindelijk behaald werd. Dat in de hoofden van de partijleiding en misschien ook wel in deze van sommige kiezers het al zo goed als zeker was dat de partij incontournable zou worden bij de vorming van een Vlaamse regering. Allemaal niet gebeurd! Of dat nu het keerpunt zal kunnen worden van het succes van de partij in de toekomst zal afhangen van wat, vooral op federaal vlak, voor het bestuur van ons land beslist wordt. En eerlijk gezegd, daar kunnen we beter bezorgd over zijn of worden?
De gevormde coalities van de laatste dertig jaar, geïnspireerd door het neoliberale gedachtegoed, zijn er in geslaagd telkens buiten proportie te gaan als het ging om migratie, gender, woke en in mindere mate milieu terwijl voor ingrepen in de socio-economische realiteit van véél meer burgers er zogenaamd geen middelen waren. In deze dertig jaar is ook het middenveld dat de extremen in de samenleving dagdagelijks bij elkaar bracht systematisch door onder meer ook weer die ideologie afgebouwd.
Zo lang daar niets aan gedaan wordt zal het VB blijven groeien en wellicht inderdaad ooit incontournable worden. Niet door zichzelf, maar door het beleid van anderen.Maar lokaal zijn we daar gelukkig nog ver van af.
Het is inderdaad zo dat men veelal anders stemt als het over nationale of lokale verkiezingen gaat. Maar dat neemt niet weg dat deze verkiezingen ook de openvld in dit dorp veel stemmen heeft verloren. Dat was vroeger niet zo afgetekend. Verder moest onze burgemeester Tom van Grieken laten voorafgaan in het aantal voorkeurstemmen. In Beerse-Vlimmeren en Turnhout zijn ondertussen actief werkende Vlaams Belangafdelingen. Ik denk dat we alert moeten blijven en goed nadenken over wie we met welk programma aan de macht willen in dit dorp. Ik hoop dat de lokale partijen de kaart van “iedereen mee” duidelijk trekken en niet het “wij en zij”-verhaal willen imiteren. Spannende tijden.