Compacter wonen is een algemene trend in Vlaanderen, het is de toekomst. Almaar meer mensen gaan kleiner wonen. Ook in Merksplas is deze trend zichtbaar. Er komen steeds meer appartementen bij in het centrum. Ook deze mensen hebben behoefte aan ontspanningsmogelijkheden in de buitenlucht. De afgelopen jaren werd dit meer dan ooit duidelijk.
Mensen op een appartement beschikken zelden over een (grote) tuin. Anderen huren een woning en mogen niet om het even wat doen in hun tuin. Sommigen hebben echter wel de behoefte om te vertoeven in een groene omgeving en willen toch graag tuinieren: zelf planten, bloemen, groenten en fruit kweken in eigen buurt. Aan deze nood kan een samentuin tegemoet komen zodat ook deze gezinnen de nodige ruimte krijgen hiervoor.
Iedereen welkom
Een samentuin is een tuin waarin mensen samen ecologisch tuinieren. ‘Samen’ staat voor diversiteit en voor ‘samen doen’. Jong of oud, rijk of arm, autochtoon of allochtoon, alleen of met je gezin, meer of minder mobiel… iedereen is welkom in een samentuin. In veel samentuinen bewerkt elke tuinier een eigen perceeltje en beheert de groep enkele gezamenlijke plekken zoals paden, een gemeenschappelijk tuinhuis, een zitplek en de randbeplanting. Op andere plaatsen werkt iedereen samen op de volledige oppervlakte van de tuin. In een samentuin beslist men in overleg over het wel en wee van de tuin.
Ontmoeten
Een samentuin of volkstuinen zijn een ontmoetingsplek. Mensen komen er niet alleen naartoe voor de groenten en vooral voor een fijne babbel. Een divers samengestelde groep van vrijwilligers, buurtbewoners, kwetsbare mensen, werklozen,… voeren samen klusjes uit. . Het onderhouden van de groentepercelen, gras maaien, (fruit)bomen snoeien, dieren verzorgen, eventueel een serre bouwen. Idealiter, wanneer er voldoende ruimte is, kan het sociaal, educatief en recreatief aspect van de tuin nog versterkt worden, bijv. door er ruimte te voorzien voor een buurtcompostplek (past tevens in het afvalvoorkomingsbeleid !) of een picknickplaats.
Het samen produceren van eigen groenten heeft ook een educatieve waarde en doet nadenken over gezonde voeding en een gezonde levensstijl. Mensen leren (weer) hoe ons voedsel groeit en leren elkaar tuinieren. Kunstmest en pesticiden komen er niet aan te pas, wat goed is voor het natuurlijke evenwicht. Samen gaan de tuinders zorgzaam om met bodem, water, oogst en natuur. Tuingrond wordt vruchtbaar door hem te voeden met compost of groenbemesters en door hem alleen oppervlakkig te bewerken. Een mulchlaag voorkomt uitdroging en onkruidgroei en geeft geleidelijk voedingsstoffen vrij. Voor dieren zijn er speciale plekjes: nestkastjes, een insectenhotel, een strook inheemse planten. Er gaat niets verloren, door de oogst goed te spreiden, te verdelen of in te maken en door oogstresten te composteren.
Klimaatvriendelijk en gezond
Volkstuintjes kunnen ingericht worden met een boomgaard, een moestuin, een kruidentuin, eventueel met een serre en dieren zoals kippen, schapen,… en dragen zo ook bij aan de biodiversiteit (o.a. bijen). De teelt van lokale groenten draagt bij aan de klimaatdoelstellingen zoals het verminderen van de CO2-uitstoot door het verminderen van voedselkilometers. De mensen kunnen na het oogsten bovendien ook nog volop genieten van hun zelf geplante en verzorgde groenten en fruit. Wie ecologisch tuiniert, eet meer groenten en bovendien pesticidevrij.
De gemeente kan dit ook zien als een kans om een actieve levensstijl te promoten. Tuinieren is immers gezond door het bewegen in de buitenlucht. Zeker nu blijken tuinieren en het ontspannen in de buitenlucht meer dan ooit gegeerd. Het werkt zelfs preventief tegen depressies en stress en maakt mensen veerkrachtiger en weerbaarder.
VELT kan helpen
Een eerste contact met vzw VELT leerde ons dat er al inwoners van Merksplas interesse toonden. Anderen kennen de mogelijkheid misschien (nog) niet of hebben elders een volkstuintje aangezien dit in Merksplas nog niet bestaat. Het aantal mensen op appartementen zal ongetwijfeld toenemen en daarmee ook de interesse naar samentuinen. Vanuit Groen Merksplas stellen we voor dat de gemeente het initiatief neemt om het concept samentuinen onder de aandacht te brengen.
Daarom stellen we voor om contact op te nemen met VELT en samen op zoek te gaan naar een geschikte locatie. Idealiter worden dergelijke initiatieven opgezet binnen een straal van 3km van het centrum. Ongetwijfeld beschikt de gemeente of het OCMW over een geschikt hoekje grond hiervoor.
Naar aanleiding van ons agendapunt rond het klimaatpact van vorige gemeenteraad, werd ook vanuit onze fractie een sessie gevolgd van Gemeente voor de toekomst. Daarin kwam ook VELT aan het woord en werd duidelijk dat er momenteel ook financiële ondersteuning vanuit VLM voor volkstuinen. De deadline voor het indienen van een project is 16 november en daar staat een max. subsidie tegenover van 20.000 euro. VELT zou deze aanvragen ook ondersteunen en verwachten heel snel een seintje (eigenlijk voor 22 oktober)
Gaat men over tot het opzetten van samentuinen, dan kan men sowieso – ook later – beroep doen op VELT om samen deze opstart voor te bereiden en te begeleiden. Die hebben namelijk al sinds 2006 een methode en know-how ontwikkeld om initiatiefnemers de nodige ondersteuning te bieden om een samentuin op te starten, te adviseren bij de inrichting ervan en om de tuinders te begeleiden.
Daarnaast kan de gemeente organisatorische ondersteuning geven bij de opstart alsook logistieke steun bij de eerste inrichting van de tuin.
(Dit is de achtergrondtekst bij het ingediende agendapunt
dat Groen op de gemeenteraad van 25 oktober 2021 wil bespreken)
