Bij een bevrijdingsfeest waarin het herdenken van de gebeurtenissen 75 jaar geleden centraal staat, is het onvermijdelijk om enkele tragische gebeurtenissen en lotgevallen van Merksplasse inwoners te benoemen:
- de 13 verzetsmensen die vijf dagen vóór de bevrijding van Merksplas gearresteerd worden nadat bij een razzia op het Giels Bos in een vrachtwagen van het verzet een namenlijst is teruggevonden;
- het overlijden van Jan Remeysen, Jan Huybrechts en Pauline Schoenmakers door het artillerievuur dat gebruikt wordt bij de bevrijding;
- de V1-bommen die tien burgerslachtoffers eisen in Merksplas, en
- de landmijnen aan het Hofeinde die het leven kosten aan August Van Echelpoel, Louis Brokken en August Van Ackerbroeck.
De wandeling
Anno 2019 worden de wandelaars vakkundig langs de gedynamiteerde boomstammen geloodst, daarbij de landmijnen vermijdend.
Aan het rondpunt overleefde het gezin van Alexander (Stolwerk) Peeters als bij wonder de artilleriebeschietingen die de start van de bevrijding inluidden. Gemma Bluekens getuigde hoe de boerderij van de familie Peeters door maar liefst 15 obussen geraakt werd.
Tijdens de wandeling kwamen ook een aantal leuke anekdotes en weetjes aan bod. Die werden telkens in scène gezet.
75 jaar geleden hadden de SS’ers hun burelen in het klooster van de toenmalige meisjesschool. Wie nietsvermoedend de Kloosterstraat indraaide, werd dan ook prompt tegengehouden voor een paspoortcontrole. Geen Ausweis bij je? Dan werd je gefouilleerd.
In de Leopoldstraat had de familie Goossens een radio waarmee ze de nabijgelegen Duitse radiopost afluisterden. Maar opgelet voor Duitse patrouilles!
Een beetje verderop werd de repetitie van de fanfare verstoord door Duitse militairen die op zoek waren naar werkweigeraars. In 1944 werden de twee grote kerkklokken verwijderd; ze werden in Hamburg omgesmolten en gebruikt voor de productie van granaten en kogels. Uit protest kwamen de dag voordien vele parochianen om beurt de klokken luiden. Pastoor Belmans heeft er voor gezorgd dat dit protest opnieuw gehoord werd tijdens het bevrijdingsfeest door de klokken regelmatig te laten beieren. Het antwoord van de gemeente op de vraag van de SS’ers naar een aantal mooie, jonge Merksplasse vrouwen om hun feestje op te luisteren, werd in een cartoon gegoten.
Vriendschap en vrede
In de Wijntuinstraat lag het accent op de verzoening met twee verhalen van vriendschappen die de oorlog hebben overleefd. Karl Lindemans verbleef tijdens de oorlog bij de familie Verlinden. Na de oorlog verscheen hij ineens op de binnenplaats van de drankenhandel en hield sindsdien contact met Victor Verlinden. De Canadese militair Alphonse Noël verbleef als 18-jarige tijdens de oorlog bij de familie Verstraelen. In 2004 bracht hij opnieuw een bezoek aan Merksplas.
Aan de vredesboom werd gekozen voor een moment van bezinning met foto’s van vluchtelingen en een passend gedicht.
Escape game
Voor de kinderen/jongeren van Merksplas hadden Anke, Lien, Merel, Jonas, Joren en Boris een escape game in elkaar gestoken. Dat werd tijdens de chiro-activiteit op zondagnamiddag gespeeld . De oudste leden waren gearresteerd en moesten uit handen van de SS’ers gered worden. Ze zaten opgesloten in Kinderclub De Spetter, met een walkietalkie en enkele opdrachten.
Alle kinderen/jongeren ouder dan 10 jaar werden in groepen verdeeld en moesten via een opdracht op zoek naar hun gevangene. Ook zij kregen een walkietalkie om contact op te nemen. Via verschillende opdrachten – waarbij ze op dezelfde locaties kwamen als de wandelaars – kregen de groepen tips. Met deze tips konden de oudste leden een raadsel oplossen dat de groep dan naar een volgende locatie en opdracht bracht. Met de tips die de groep op elke locatie verdiende, konden ze hun gevangene gaan bevrijden. Beide hadden elkaar dus nodig om het spel tot een goed einde te brengen.
Wie als eerste groep zijn gevangene had bevrijd en aan de fuifzaal arriveerde, had het spel gewonnen. Vier van de zes groepen zijn er uiteindelijk in geslaagd hun gevangene te bevrijden. Hetzelfde spel met opdrachten werd gespeeld met de jongere kinderen, maar dan onder begeleiding.
Muziek!
Geen feest zonder muziek! De hele namiddag zorgde de Academie voor Muziek en Woord Noorderkempen voor de nodige muzikale ondersteuning. De afdeling jazz-pop-rock speelde tweemaal een set met muziek uit de jaren 1940-1950 met liedjes van o.a. Jacques Brel en The Andrew Sisters. Afsluiten deden ze, uiteraard, met It’s a long way to Tipperary. Tussendoor zorgde een koperkwartet onder leiding van Yvonne Peeters voor een muzikaal intermezzo.
Het bevrijdingsfeest werd afgesloten met een optreden van The Army Stars, een muziekband uitgedost in uniformen en knalrode jurken die herinneren aan de jaren 1950. Ook zij brachten muziek uit deze periode en zorgden voor de nodige ambiance! Tom De Ridder zorgde voor en na het optreden van The Army Stars voor de ideale achtergrondmuziek.
Dank aan alle helpende handen!
Bij de organisatie van een bevrijdingsfeest komt heel wat kijken. Zonder de hulp van alle vrijwilligers hadden we dit nooit kunnen realiseren. We zijn jullie dan ook allemaal héél dankbaar dat jullie van dit bevrijdingsfeest mee een succes hebben gemaakt.
Van de vrijwilligers in het rusthuis die mee poppies hebben gehaakt, de dienst Toerisme die hun vuurkorven aan ons ontleenden, over de dames van KVLV die de lekkere soep hebben geserveerd en de bewoners van de Vredestraat en Bevrijdingsstraat die vlaggen hebben uitgehangen, tot de tappers in de fuifzaal; maar ook de handelaars die hun winkelramen, inkomhal, parking en handelsruimte gratis ter beschikking stelden. Bedankt ook aan Kinderclub De Spetter en de Vrije Basisschool om hun lokalen en speelplein ter beschikking te stellen voor het escape game. Tot slot nog een dikke merci aan de technische dienst van de gemeente Merksplas voor het ter plaatse brengen en, na afloop van het bevrijdingsfeest, opruimen van de nadars, vuurkorven en bigbags hout en het plaatsen van de palen en panelen.
Met meer dan 400 wandelaars, zo’n 150 kinderen die meededen aan het escape game en te horen aan de positieve reacties die we na afloop kregen, mogen we spreken van een groot succes. Het geeft ons alvast veel goesting om binnen vijf jaar de 80ste verjaardag van de bevrijding te vieren; hopelijk zijn jullie dan ook weer allemaal van de partij!
Clip
RTV maakte nog deze Parels-reportage over de dag:
Foto’s
We vergeten soms wat we weten
(het gedicht aan de Vredesboom van Saskia Van Bueren)
We vergeten soms wat we weten,
wat we ooit geleerd hebben op school:
de formule voor het verband tussen massa en energie,
de volgorde van de kleuren in de regenboog,
de datum van de Franse Revolutie en
of het woord paix mannelijk of vrouwelijk is.
We vergeten soms de simpelste gebaren,
hoe het is om in een mensenzee een gezicht te zien
te vragen naar iemands naam en
of hij honger heeft of dorst misschien,
we vergeten dat we zoals kleine kinderen op reis
geen vreemde talen moeten spreken om een ander te verstaan.
We vergeten soms hoe onbereikbaar het lijkt
ergens aan te kunnen komen
waar je vanavond niet bang moet zijn
om je wang op het kussen te leggen
waar niemand vannacht je plannen aan flarden schiet en
je misschien kan dromen van een andere morgen
de mogelijkheid van een thuis.
