Op 10 oktober 1920 richt Davidsfonds Merxplas een “kostelooze volksboekerij” op. Louis Leestmans wordt er bibliothecaris. Kort nadien wordt hij er opgevolgd door Cyriel Horsten. Plaats: bij de Zusters in de Kloosterstaat.
De gemeente geeft 2.000 frank om boeken aan te kopen. Na twee jaar verhuist de bib naar een lokaal van het medisch toezicht in de jongensschool. Het is een kleine plaats met links en rechts schabben en een kast met rolluiken. Daarin zitten de boeken die kinderogen niet mogen zien. In het midden van het vertrek staat een tafel met een houten bakje met lidkaarten en een boek van de uitleendienst. August Verstraelen wordt bibliothecaris. Op woensdagavond en zondagvoormiddag van 10 tot 12u is er uitleendienst.
Nieuw gemeentehuis, nieuwe bib
In de jaren ’50 wordt het gemeentehuis verbouwd. Daarin wordt al rekening gehouden met een plaats voor de bib. Voor de inrichting trok het schepencollege, op aanraden van Gerard Walschap, naar de bib van Mechelen. Zo werd op 20 november 1955 de derde stek geopend: een vernieuwde openbare aangenomen bibliotheek, “een voorbeeld aan de omliggende gemeenten, ja aan gans de provincie Antwerpen”, stelt staatsinspecteur Walschap.
In 1965 wordt Jozef Pelckmans de vierde Merksplasse bibliothecaris.
Naar Ter Marcke
Eind 1980 neemt de gemeente een optie om het leegstaande hotel Ter Marcke aan te kopen. Er is flink wat heibel over de prijs, maar in augustus 1982 verhuist de bib naar de overkant, de vijfde stek. Officieel gaat alles pas van start op 29 oktober 1983. Er kwam vernieuwd meubilair, een zithoek voor de jeugd, een leeszaal en de jeugd- en de volwassenafdeling werden gesplitst.
Het uitleensysteem verandert drastisch: de lezers mogen voortaan -godbetert – zelf hun boeken kiezen! Er komen lezerskaarten, boekkaarten, keuzelijsten en een echte, vrij in te kijken, catalogus. De openingsuren verhogen van 4 naar 10 uur per week. De uitleningen stijgen van 9.500 naar 27.300. Het aantal lezers stijgt van 473 naar 1.362. Eén op de zes Spetsers is lid van de bib. Het bedrag voor de aankoop van boeken stijgt met 500%! Met een B.T.K.-project worden er 5 jonge mensen aangeworven die mee de grote instroom van nieuw leesvoer kunnen verwerken.
Vrijwilligsters Theresa Peeraer en Lieve Courant bemannen de uitleenbalie. Lieve start de samenwerking met de scholen op: zo komen het vijfde en het zesde leerjaar naar de bib.
Vliegende vlucht
Vanaf 1985 wordt Karel Michielsen de vijfde bibliothecaris. Hij werkt 19 uur in Merksplas en 19 uur in Baarle-Hertog. De cijfers stijgen continu: zo gaat het op 10 jaar tijd van 1.362 naar 2.832 lezers (1 op 3 Spetsers), van 27.300 naar 93.300 uitleningen. De gemeente geeft elk jaar nog meer middelen voor de aankoop van boeken. Puzzels, strips en tijdschriften doen hun intrede.
De automatisering doet zijn intrede in 1996. 20.000 boeken worden in het systeem ingevoerd en voorzien van een label. De steekkaartencatalogus gaat de deur uit. De Jeugdboekenweek wordt een vast gegeven. Bekende jeugdauteurs komen gedurende 10 jaar naar de klassen. Elk jaar kiezen we een boekenmeester of -juf. Voorleeswedstrijden, de eerste in Vlaanderen, worden ook vaste prik.
Trouwerij
Maar in 1995 verminderen de subsidies voor jeugdauteurs in de klas. Als protest organiseert de bib een trouwerij.
30 auteurs treden, onder het burgerlijk gezag van schepen Maria Verheyen, symbolisch in het huwelijk met een jonge lezer. Het huwelijkscontract luidt voor de auteur: maximaal onderling contact via evenementen en post, plus alle moeilijke woorden schrappen. Voor de lezer: verplicht al de boeken van de auteur lezen, nooit zijn boeken naar De Slegte afvoeren, spreekbeurten geven over zijn boeken, hij zal altijd het boek boven de tv verkiezen.
Nu, 25 jaar later, zijn de meeste huwelijken ontbonden. Sommige auteurs-partners zijn overleden, de meeste jonge deelnemers van toen hebben nu kinderen van een andere partner, maar ze blijven wel trouw aan de bib.
Nu en straks
De eerste vrouwelijke (en zevende) bibliothecaris, May Geerts, neemt in 2005 de fakkel over van Joris (die was er maar een jaartje). De bib verhuist in 2007 naar zijn vijfde stek, de eerste verdieping van GC De MARc/kT.
Straks krijgt de bib er een compleet nieuwe look en wordt het uitleensysteem geautomatiseerd, zodat je er als lezer binnenkort zelf je boeken kan in- en uitscannen.
