Begin juni speelt ’t Veussels Tonjel vijf avonden Shakespeares Macbeth. In Merksplas. Al zeggen ze het zelf: komen kijken, want het wordt een unieke belevenis.
Mieke Brusselaers: “’t Veussels Tonjel is een niet-alledaags amateurgezelschap met passie en liefde voor cultuur. Normaal spelen we tweemaal per jaar een stuk in Rijkevorsel. Tegen het eindejaar is dat traditioneel een klucht, en als voorjaarsstuk proberen we iets unieks te brengen. Iets voor de meerwaardezoeker, voor het nichepubliek – al proberen we die niche er uit te halen. Vóór corona speelden we zo twee opeenvolgende seizoenen ‘Jeanne‘, een groots opgezet oorlogsverhaal. De twee reeksen waren telkens uitverkocht. Een 15-tal acteurs speelden mee, geruggensteund door een groep figuranten en muzikanten.”
“En voor Macbeth in Merksplas doen we bijna hetzelfde: we spelen weer op locatie met een heleboel figuranten en muzikanten. Shakespeare vormt voor ons echt wel een uitdaging. We vermoeden dat we de eerste amateurgroep zijn die het aandurft. Met de gedurfde visie van regisseur Peter Stax willen we het voor een groot publiek brengen.”
Modern jasje
Peter Stax: “In Macbeth schuilt behoorlijk wat drama, maar we willen er toch volksvermaak mee bieden. We stopten er ook de nodige humor in, wat Shakespeare vermeed. Drama kan je alleen maar ervaren, vind ik, als er daarnaast ook wat te lachen valt. We stopten het ook in een modern jasje. We maakten er een Shakespeare van van alle tijden. De kleding, de belichting, het decor… zorgen voor een tijdloze uitstraling. Macbeth is een stuk over macht en machtsmisbruik. Dat thema is van alle tijden, en net nu misschien nog wel opvallender. Het publiek zal er van smullen.”
“Wat me vooral aantrekt bij dat thema, is dat we het vertaalden naar het huwelijk van Macbeth en zijn Lady. Nadat Macbeth een moord heeft gepleegd, fluistert Lady hem goede raad in: ‘Je moet daar niet teveel aan denken, je moet gewoon verder op je doel blijven afgaan.’ Op het einde van het stuk is net zij degene die waanzinnig wordt, terwijl Macbeth lijkt te berusten in het noodlot dat hem staat te wachten. En anders dan bij Shakespeare, komen de heksen doorheen het stuk regelmatig terug. De heksen staan voor het mystieke, voor de dingen die we niet kunnen verklaren. Aanvankelijk heeft Macbeth schrik van hen, maar gaandeweg wil hij van hen wel horen hoe het verder met hem zal gaan.”
“De personages zijn herkenbaar en menselijk. In hun gesprekken laten Macbeth en zijn Lady alle kanten van het huwelijk zien.”
Begrijpelijk en charmant
“We kozen evenmin voor een moeilijke taal. Van ’t Veussels Tonjel kan je dialect verwachten, maar dat hanteren we nu net niet. We grepen terug naar een vertaling van Ger Apeldoorn en Harm Edens uit 1991. Hun werk was eigenlijk bedoeld voor scholieren, en daardoor was het heel toegankelijk en verstaanbaar. Ze vertaalden de oorspronkelijke (Engelse) tekst haast letterlijk. Wat bij Shakespeare rijmt, rijmt ook in hun tekst. Maar van de typische cadans en rijmschema’s zijn ze afgestapt. Hun taal van dertig jaar terug klinkt al wat ouderwets, en wordt daardoor net charmant. Soms poëtisch, maar altijd begrijpelijk. En we schrapten ook heel wat bloemrijke taal en kortten de ellenlange vergelijkingen in tot de kern van het verhaal.”
Mieke: “Toch was het voor de acteurs bij de eerste doorleesbeurt wat wennen aan de taal. Als je een stuk wil spelen, is het net handig dat je begrijpt wat je speelt. Maar intussen zijn we dat stadium voorbij. We zijn samen met de groep in de tekst gedoken, en ieder heeft nu zicht op zijn rol. En we zijn ervan overtuigd dat het publiek ons in ons spel en met de inkleding van het stuk moeiteloos kan volgen.”
‘Ze ontstijgen zichzelf’
Peter: “Of ze het gaan snappen? Zeker van. Ze gaan het zelfs leuk vinden! De acteursploeg van ’t Veussels Tonjel blijft me verbazen. Sommigen zijn soms wat onzeker of weten niet goed hoe zich best in te leven in hun rol, maar iedereen heeft potentieel en dat probeer ik naar boven te halen. Het is nu mijn vijfde productie met hen, en telkens ervaar ik dat ze meer aankunnen dan ze denken. Ze ontstijgen dikwijls zichzelf.”
Mieke: “Omdat we dit stuk weer groots opzetten, hebben we een groep van een stuk of 15 spelers. Dat is veel en niet altijd even simpel. En er zijn ook enkele jongeren bij: dat zorgt voor een extra uitdaging. Gelukkig zijn we gezegend met zo’n regisseur als Peter. Zijn kracht is dat hij van mensen die elkaar niet of amper kennen, niet enkel een groep, maar echt een familie weet te maken. Dat gevoel helpt enorm om samen te groeien en naar een zelfde doel toe te werken..”
Peter: “Iedereen is belangrijk in het stuk, van de kleinste figurantenrol tot de persoon die het meeste tekst heeft. Het is een groepsproces, een groepsinspanning, die uiteindelijk bij de opvoering voor de beloning zorgt.”
Mieke: “Als acteur moet je je blootgeven. Spelen is durven en loslaten. Dan is het essentieel dat je je veilig en op je gemak voelt in de groep. Dat vind ik heel belangrijk. Pas dan kan je groeien en genieten van het spelen.”
Danny Melis: “Ik speel nu voor de allereerste keer mee. Het is een hele uitdaging, maar blijkbaar heb ik de microbe te pakken. Als je die eenmaal hebt, raak je die niet meer kwijt. Ik voel me wel helemaal uit mijn comfortzone gehaald, maar je wordt meegetrokken door de andere spelers.”
Over de drempel
Peter: “Mensen weten vaak niet wat ze kunnen. Als je in de juiste rol valt, wordt je inderdaad meegesleept. Je moet even over een drempel heen, je moet vergeten dat je toneel speelt. Je bént een personage, en je beleeft een verhaal met elkaar.”
Peter: “We spelen Macbeth in Merksplas in De Diept 2, in de tuin van Leen Huet. Die ligt op het snijpunt van Rijkevorsel, Wortel en Merksplas. In de winter oogde de plek wat kaal, maar nu zorgt die locatie voor ontzettend veel inspiratie. Ik ben benieuwd wat het wordt, als we er binnenkort beginnen te repeteren.”
Het stuk heeft de reputatie dat de opvoeringen vaak geplaagd worden door ongelukken en tegenslag.
Peter: “Dat is een mythe. Al is het een gewelddadig stuk – er vallen in het eerste half uur al veel slachtoffers – zijn er tot nu toe nog geen hoofden gevallen. We engageerden ook iemand die de figuranten leert zwaardvechten. En we zijn goed verzekerd (lacht).
Praktisch
’t Veussels Tonjel speelt Macbeth in Merksplas, De Diept 2, van donderdag 2 juni tot en met zondag 5 juni, elke avond om 20 u.
Doe je graag mee in dit uniek spektakelstuk?
Figuranten en muzikanten (koperblazers en slagwerk/trommelaars) kunnen zich nog steeds aanmelden via info@tveusselstonjel.be
Alle details vind je op www.uitinmerksplas.be
Kom je graag kijken?
Tickets kosten 10 euro, en je koopt ze hier.
