Eva Gilis, voorzitster van de Commissie van Toezicht van de penitentiaire inrichting van Merksplas, stuurde eerder deze week vanuit die Commissie een brief naar de Minister van Justitie, Provinciegouverneur Cathy Berx en burgemeester Frank Wilrycx. Daarmee wou ze de bezorgdheid van de Commissie overbrengen over de situatie binnen de inrichting.
“Het behoort tot onze taak om toe te zien op een goede bejegening en menswaardige leefomstandigheden voor personen in detentie. We maken ons ernstige zorgen omtrent de situatie binnen de inrichting en vragen u om dringend actie te ondernemen.” Hieronder het vervolg van hun brief:
We zien het aantal gewelddadige incidenten verontrustend toenemen. De situatie is ondertussen acuut geworden, gezien ook de recente mediaberichten van afgelopen week. Ons inziens zorgen een aantal factoren voor gevaarlijke situaties.
Binnen de penitentiaire inrichting van Merksplas verblijven hoofdzakelijk kwetsbare doelgroepen. Een groot aantal van hen is geïnterneerd. Hoewel iedereen het er over eens is dat geïnterneerden niet thuis horen in een gevangeniscontext, is dit anno 2024 jammer genoeg nog altijd de realiteit en dit ondanks de herhaaldelijke veroordelingen van het Europees Hof van de Rechten van de Mens. De komst van de Forensische Psychiatrische Centra (FPC’s) heeft destijds tijdelijk gezorgd voor een daling van geïnterneerden binnen detentie, maar dit aantal is terug aan het stijgen, ook binnen de inrichting van Merksplas. Deze evolutie is zorgwekkend en vraagt een grondige analyse en evaluatie van het hele systeem van internering. We zijn dankbaar voor het inzetten van extra zorgpersoneel in de inrichting van Merksplas, maar we moeten blijven herhalen dat geïnterneerden begeleiding en zorg nodig hebben en niet thuishoren in een detentiecontext.
Mensonwaardige levensomstandigheden
U bent wellicht op de hoogte van de erbarmelijke infrastructuur waarin de bewoners leven?
De gebouwen zijn 200 jaar oud en aanpassings- en herstellingswerken worden zo goed als niet uitgevoerd omwille van het 10-jarig renovatieplan dat normaal gezien moet starten in 2025. Het ontbreken van fundamentele hygiënische voorzieningen, cellen die niet voorzien zijn van hedendaags basiscomfort, het gebrek aan degelijke beschutting voor diverse weersomstandigheden tijdens de wandeling, het gebrek aan de mogelijkheid tot individueel wandelen op sommige paviljoenen, … zorgen voor mensonwaardige levensomstandigheden voor de meest kwetsbare doelgroepen binnen detentie. Dit is onaanvaardbaar en zorgt voor zeer gevaarlijke situaties.
Bewondering voor personeel
We willen onze bewondering uitspreken voor de inzet van het personeel en de directie van de inrichting.
Binnen deze jammerlijke realiteit roeien ze al jaren met de riemen die ze hebben. De Commissie van Toezicht wil benadrukken dat het begrip heeft voor de uiterst moeilijk werkomstandigheden van het personeel en wil haar dankbaarheid uitspreken voor de dagelijkse inzet. Het dient gezegd te worden dat de inrichting niet alleen voor de bewoners een mensonwaardige omgeving is om te verblijven, maar dat ook als veilige werkplek te wensen overlaat.
De combinatie van een onaangepaste infrastructuur en het gebrek aan voldoende gespecialiseerde zorg voor specifieke profielen, vormt een cocktail voor gevaarlijke situaties. Ook voor de veiligheid van het personeel vraagt de commissie om de situatie in de inrichting dringend aan te pakken.
Het is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid om de problemen aan te pakken, de gevaarlijke situatie te ontmijnen en te gaan voor een betere bejegening en menswaardige leefomstandigheden voor personen in detentie.
Uiteraard zijn we als CvT bereid om constructief mee te werken aan een oplossing. We zijn er zeker van dat u de toestand in de inrichting kent. Maar u moet het echt met uw eigen ogen zien. Daarom nodigen we u graag uit voor een rondleiding en verder overleg.
De Commissie van Toezicht?
Die bestaat uit geëngageerde burgers uit alle lagen van de bevolking en met verschillende expertise en ervaring. Zij besteden een deel van hun vrije tijd aan het toezicht op de penitentiaire inrichtingen met het oog op een betere bejegening van en betere levensomstandigheden voor personen in detentie. Zo moeten ze o.a. minstens een keer per week een bezoek brengen aan de gevangenis. In ons land zijn er 35 commissies actief, die bevoegd zijn voor de 36 penitentiaire inrichtingen van het land. Meer over de Commissie vind je op de website van de Centrale toezichtsraad voor het gevangeniswezen.
