Middeleeuws boerenerf blootgelegd aan Pastoor Ceulemansstraat

Aan de Pastoor Ceulemansstraat worden binnenkort 32 woningen en 2 openbare groenzones gerealiseerd. Vooraf vindt er archeologisch onderzoek plaats door LAReS. “De proefsleuven gaven geen uitsluitsel. Er kwamen enkele paalstructuren naar boven die verder onderzoek rechtvaardigden. Ik ben blij dat we deze site helemaal hebben kunnen openleggen,” aldus archeoloog Timothy Nuyts.
Volledige boerderij zichtbaar
De opgravingen legden een volledige gebouwplattegrond bloot. De rechthoekige vorm toont aan dat het om een middeleeuwse constructie gaat, vermoedelijk omstreeks 1250-1300. Voorheen kenden de muren van zulke woningen immers een lichtjes gebogen vorm.
Timothy Nuyts: “De structuren van de boerderij zijn allemaal en volledig zichtbaar. Dat is opmerkelijk en heel uitzonderlijk. Meestal zien we enkel restanten van de dragende, brede palen. Hier zijn ook de wandpalen zichtbaar en zie je waar de lemen muren stonden. Je ziet zelfs waar het water van het dak druppelde.”
Verderop naar de Pastoor Ceulemansstraat heeft het team van Timothy nog kleinere paalstructuren in lijn teruggevonden, met daarbij ook handgevormd aardewerk. Timothy: “Dit handgevormd aardewerk wijst op restanten uit de metaaltijden.” Aardewerk dat hoogstwaarschijnlijk dateert uit dezelfde periode als de archeologische site die tussen de Driesenwijk en Opstal werd blootgelegd in 2021. Opnieuw bewijs dus dat er vele eeuwen voor Christus ook al bewoning was in Merksplas.
Woonstalhuis
De vier grote ronde donkere afzettingen wijzen op de aanwezigheid van vier stevige houten palen. Aan de andere kant van de boerderij waren er slechts twee stevige houten palen aan de ingang. De breedte tussen de vier palen doet vermoeden dat dit de ingang voor het vee was.
Timothy: “In de middeleeuwen leefden mens en dier in hetzelfde gebouw, gescheiden door een muur. De dieren zorgden voor extra warmte in de winter. De gebogen donkere afzetting die bij het woonstalhuis vertrekt en wegloopt, is waarschijnlijk een greppeltje geweest voor de afvoer van water en mest. Een beetje verderop zie je een tweede greppeltje, naast enkele kleinere paalstructuren. Deze zone moeten we nog blootleggen, maar vermoedelijk stond hier nog een stal of een schuur.”
Rode afzetting
De bewoners betraden de woning langs de andere ingang, waar maar twee dragende palen terug te vinden zijn. Centraal in het woonhuis, in het verlengde van de deur, zie je rood of roestkleurig zand. Ook aan de zijkant vind je rode afzetting terug.
Timothy: “De rode afzetting centraal is vermoedelijk een open haard geweest. We zien hier ook nog de restanten van aardewerk zitten. De randen van een pot zijn al zichtbaar. De rode afzetting aan de zijkant ligt vlak bij een wandpaal. Vermoedelijk gaat het hier eerder om de sporen van een brandje. Misschien de lemen muur die vuur vatte? Of een pot die vuur gevat heeft en daar in de grond gestoken is om te blussen?”
Grote waterput
Op zo’n 20m van de ingang naar het woongedeelte is een grote waterput teruggevonden. Timothy: “We gaan hier ook nog een boring in de diepte doen. Misschien halen we nog iets boven. We vermoeden dat er een holle boomstam gebruikt is om de randen van de waterput te verstevigen. Hopelijk vinden we nog houtrestanten terug om dit vermoeden te staven.”
Afronden opgravingen
Wie de opgegraven site nog met eigen ogen wil zien, zal snel moeten zijn. Timothy: “Vandaag leggen we de rest van de site bloot en starten we met het nemen van stalen. Daarvoor maken we doorsnedes van de structuren die we hebben gevonden. We nemen ook houtskoolstalen om nadien tot een zo precies mogelijke datering te komen. Donderdag is onze laatste werkdag op deze site. Daarna is alles opnieuw toegedekt.”
De volgende twee maanden worden alle bevindingen in een verkort rapport neergeschreven. Op het finale, publiek openbare rapport is het nog twee jaar wachten. Dit rapport kan je dan nalezen via het loket onroerend erfgoed.