In mijn tuin staan vier pijnbomen met een groene mantel eromheen geslagen. Twee ervan staan dicht bij elkaar en sinds de verfilming van Lord of the Rings zijn ze in ons gezin bekend als The Two Towers.
Hedera helix
Klimop (Hedera helix) is een snelgroeiende heester met een sterk vermogen om verticale objecten in te palmen. Zijn levenskracht uit zich in het omstrengelen van muren, hekken en bomen. Armdikke takken slingeren zich rond de boom tot bijna helemaal in de kruin,15 meter de hoogte in. Een oninneembare groene vestingtoren. Elke toren is een natuurlijk biotoop op zichzelf.
Een wereld bewoond door ontelbare micro-organismen en vele soorten insecten. Ik wil de duiven niet de kost geven die daar in de loop van 40 jaar uit het ei gekropen zijn. Merels hebben er gekibbeld om de beste nestplaatsen. Vanaf de vroege lente tot ver in het najaar zijn nachtelijke vliegende ”grootoor” jagers tuk op het gratis insectenbanket. In het najaar zijn massaal kleine groene bloemetjes aanwezig, met als gevolg een oorverdovend lawaai van zoemende bijen op zoek naar nectar in een seizoen waar voor hen niet meer veel te rapen valt. Ideaal om nog een wintervoorraad aan te leggen. Naar mijn schatting zijn in deze twee groene torens meer dan een half miljoen bloemetjes aanwezig met een minuscule hoeveelheid nectar en stuifmeel.
Voorjaarsstormen
Elk voorjaar is het telkens bang afwachten op de voorjaarsstormen met hun tormenterende winden. Als bij wonder bleven de torens overeind. Alsof de groene massa errond een extra bescherming vormt; met bijkomende verankering met diep grijpende klimopwortels. Dit alles bleef vrij in takt tot Eunice er aan kwam.
De naam verwijst naar Eunice Newton Foote, een Amerikaanse klimaatwetenschapster en vrouwenrechtenactiviste. Zij was een pionier (1856) in het onderzoek naar de opwarming van de aarde onder invloed van koolstofdioxide. Jawel, familie van Isaac Newton (geboren 1642) – je weet wel, die van de appel en de boom, de ontdekker van de zwaartekracht, een Eureka-moment.
Die beroemde boom bevindt zich in Woolsthorpe, een gehucht in het Engelse graafschap Lincolnshire waar Newton is geboren. En in de botanische tuin van de universiteit van Cambridge staat sinds 1954 een kloon ervan. Stond, eigenlijk, want Eunice blies die ook omver.
“De Atlantische storm Eunice is via Ierland en Groot-Brittannië nu ook aan land gegaan in Nederland, Frankrijk en ons land. Het land waar een storm voor het eerst code oranje krijgt, mag de storm ook een naam geven. In dit geval Ierland dus waar Eunice vanmorgen aan land kwam met windsnelheden van zo’n 130 kilometer per uur. En die naam blijft behouden wanneer de storm door andere landen in Europa raast.” (uit VRT nieuws van 18 feb 2022).
Stormbestendig
Beschut door regen en wind stond ik angstig en vol ontzag te kijken naar de zwiepende kruinen en diepdreigende lawaaistromen in het bewegende bos. De torens werden belegerd door een horde trollen en aardmannetjes. De aanval was massaal, met duizenden klommen ze de toren in tot hoog in de kantelen. Toch bleven de Two Towers intact. De vestigingstorens van Isengard en Helmsdiepte bleken wederom bestand, ook tegen 130 km/uur.
Vlakbij zag ik wel de derde naamloze toren ten onder gaan. Langzaam kwam hij schever en schever te hangen en helde gevaarlijk over naar mijn woning. Als bij wonder werd hij overeind gehouden door een stevige, hoog opgegroeide buurman.
Na Eunice kwam Franklin. Huizen werden onthoofd en zonnepanelen werden losgerukt. Twee schepen raakten op drift in het windmolenpark op de Noordzee. De brandweer kwam ’s avonds nog langs en stelde mij gerust. De boom zou niet op het huis vallen. Toch gaf ik de opdracht aan de tuinman om de boom zo snel mogelijk te verwijderen. Dat kon enkel met de grove middelen: hoogwerker en een scherpe zaag. Heel de dag hadden wij nodig om de boom te ontmantelen en in stukken te zagen van boven naar onder. De biomassa was groot. Tijdens de werken werden we gehinderd door een nieuw stevig windfront.
Jaarringen
Dendrochronologie is de wetenschap die jaarringen bij bomen bestudeert. Die ontstaan door activiteit van het cambium (groeiring onder schors). Er zijn periodes van passiviteit, lage en hoge activiteit. Door die schommelingen verschijnen er op een dwarse doorsnede groeiringen. Het aantal cellen en de grootte ervan bepalen de breedte van de hout laag die gevormd. Een gunstig seizoen geeft een brede groeiring, een seizoen waar de boom onder stress stond geeft een smalle groeiring. Bomen ondervinden invloeden van hun milieu gedurende heel hun leven dat in sommige gevallen kan oplopen tot zelfs 5.000 jaar. (vb: Bristlecone pines – Pinus aristata uit het ZW van de VS) . ( zijn jong broertje staat in de botanische kamer)
Zo wordt informatie uit het verleden opgeslagen. Dendrochronologie is bijzonder nuttig voor de ecologie. Wij willen weten hoe de vervuilingsgraad en de temperatuur op aarde was in het verleden. Die data zijn verborgen in de jaarringen.
Door die methode toe te passen hebben Mann, Bradley en Hughes in 1998 de opwarming van de aarde in een historisch context kunnen plaatsen. Zij hebben de gemiddelde jaartemperaturen van het noordelijk halfrond kunnen reconstrueren en uitgezet tegen de tijd. Zo blijkt dat in de periode tussen 1000 en 1850 er een continue lichte achteruitgang was van de temperatuur en dat vanaf 1850 een snelle stijging optrad. Dit was te wijten aan een unieke niet-natuurlijke gebeurtenis: de industrialisering door de mens. Op de grafiek zien wij achteraan een opwaartse knik. Daarom wordt dit ook de Hockeystick-theorie genoemd.
De grove den van 75 jaar oud
Uit de dwarse (transversale) doorsnede van de gesneuvelde grove den uit onze tuin zijn af te leiden:
- ouderdom: +- 75 jaar
- aanplantingperiode: vlak na WO2
- de doormeter van de boom en de som van de doormeters van klimop armen zijn ongeveer gelijk
- overheersende windrichting : ZW
- dunne jaarringen in de laatste 5 jaar omwille van droge zomers
- ook meen ik de zeer smalle zomerring te herkennen van 1976. De lange hete zomer uit mijn studententijd is me altijd bijgebleven en meestal brachten we de tijd door in de verfrissende koelte van kleiputten of drankgelegenheden.
