Nog 3 jaar, en je mag (moeten hoeft niet langer) als meerderjarige terug naar de stembus. 3 jaar geleden kwam het huidige gemeentebestuur aan de macht. Met merksplas.NU interviewden we de drie partijen over de stand van zaken. Een gesprek dat dan weer eens terugblikt op de voorbije tijd, en vooruitkijkt naar wat te verwachten valt. Als tweede partij kwam Groen Merksplas aan de beurt. Jan De Bie en Jef Schoofs zaten met ons rond de tafel.
Waarin schuilen de sterke punten van Groen Merksplas, denken jullie?
Jef Schoofs: “Dat is makkelijk te beantwoorden. We vertrekken nog altijd vanuit een stevige visie op een ecologisch en sociaal beleid. In 2018 vertaalden we die visie in vier pijlers in ons verkiezingsprogramma:
- betaalbaar en goed wonen
- mobiliteit op mensenmaat
- het bewaren van groen en open ruimtes, en
- besturen met en voor alle inwoners.
De voornaamste kritiek die we op het huidig beleid hebben, is dat ze vanuit een totaal andere visie vertrekken. Neem nu de realisatie van de assistentiewoningen voor senioren in de Leopoldstraat. De ontwerpers hadden veel moeite gedaan om op die beperkte plaats kwalitatieve woongelegenheden te creëren. Ze tekenden een ondergrondse parking, zodat er bovenaan een plantsoen en groen kon komen. Leefbaar koos ervoor om ook op de begane grond de parking te behouden. Het weinige uitzicht dat de bewoners van zowel de assistentiewoningen als het woonzorgcentrum nog zullen hebben, wordt nu ontsierd door auto’s. Daarbij valt ook de ontmoetingsfunctie weg die de ontwerpers voor ogen hadden.”
“De open ruimte die er was, wordt voor jaren gebetonneerd. Nooit heeft het gemeentebestuur iemand van de inwoners gevraagd om mee na te denken over die keuzes. En waarom heeft EBEM kantoorruimte nodig op het gelijkvloers van dat nieuwe pand? Ze horen daar niet thuis. Het was een ideale plek om een dienstencentrum te huisvesten, waar senioren een kaartje konden leggen, konden dansen, activiteiten meemaken.”
Was dat anders gegaan als jullie de meerderheid zouden hebben?
Jef: “We hadden misschien hetzelfde project gerealiseerd, en misschien had dat wel tot hetzelfde gebouw geleid, maar fundamenteel zou het een andere realisatie worden omdat ze vanuit een andere visie zou vertrekken.”
N-VA stelde enkele dagen terug datzelfde probleem scherp. Waar ligt het verschil tussen jullie twee?
Jef: “Het is soms moeilijk om een idee aan iemand toe te wijzen. Dat voorstel rond het dienstencentrum komt waarschijnlijk van ons, maar we zijn blij dat N-VA het ook draagt.”
We zullen het even anders vragen: wat maakt Groen uniek?
Jef: “Toch wel die ecologische visie, dat je als beleid niets onderneemt dat de planeet en de toekomstige generaties later schade kan toebrengen. Wij denken dan niet vanuit een hervorming van de staatsstructuur, maar wel vanuit een sterkere sturing door de gemeentelijke overheid ten opzichte van het privé-initiatief. Wij zouden werken aan een visie op wat een gemeente moet doen, die goed proberen uit te leggen en trachten om zoveel mogelijk inwoners daarbij te betrekken. Want politiek is niet altijd een makkelijk verhaal.”
“De inwoners van Merksplas zien weinig alternatieven voor de gang van zaken, omdat die nooit worden voorgesteld. En als de gemeente al eens met een plan komt, is daar weinig aan te veranderen.”
Jan De Bie: “Kijk maar naar de heraanleg van de Bevrijdingsstraat en de Gezellestraat. Daarbij werden de bewoners niet van in het begin betrokken. Na een eerste infovergadering was er een hele tijd geen communicatie. Dan was er plots een tweede vergadering om mee te delen wanneer de aannemer zou beginnen, wanneer de straat en de opritten wel of niet bereikbaar ging zijn, etc. Maar dat is geen inspraak. Bewoners worden te weinig betrokken gedurende het hele traject. Waarom stelt de gemeente niet eerst haar krijtlijnen voor dat project voor en vraagt ze de bewoners niet hoe ze, binnen die krijtlijnen, hun straat willen zien evolueren?”
“Waarschijnlijk zorgt dat voor wat vertraging in het dossier, maar dan zou hun inbreng wat verder kunnen gaan dan de plek waar een boom voor hun deur moet komen. Bovendien was de informatieve vergadering met de bewoners amateuristisch: zonder degelijke micro, de zon op het scherm, te ver van de mensen met de covid-afstanden, zonder brochure. Terwijl ze het even goed op de website van de gemeente hadden kunnen zetten, een folder hadden kunnen meegeven, …
Jan: “In de originele plannen waren er ook geen fietsstraten voorzien. Toen ik de vraag stelde naar fiets- of schoolstraten, was dat helemaal geen optie. Het werd afgeschilderd als vervelend voor de bewoners.”
Jef: “Wij pleitten er zelfs voor om van het stuk Gezellestraat tussen de Albertstraat en het gemeenschapscentrum, een schoolstraat te maken zoals aan de VBS. Het is toch al te gek dat je de straten heraanlegt om meer veiligheid voor de schoolgaande kinderen in te bouwen, en tegelijkertijd toestaat dat er auto’s de straat inrijden en net op de plaats waar alle kinderen wandelend of fietsend toekomen, de auto’s laat omkeren?”
Jan: “Uiteindelijk kwam er toch een fietsstraat. Fiets- of schoolstraten komen er pas als je er lang blijft op hameren, én als bewoners er zelf om gaan vragen. De jeugdverenigingen werden bv. ook nooit bevraagd bij de aanleg van het fietspad. Dat doorkruist nu het basketveld op Spelewei en de ruimte waar ze altijd de fietsen zetten. En in plaats van voor wat extra groen en veiligheid te zorgen door tussen fietspad en inrit voor de auto’s bomen te plaatsen, wordt er gewoon gekozen voor extra breedte aan klinkers.”
Jef: “Op de laatste gemeenteraad pleitten we samen met N-VA nog voor een permanente zone 30 in de bebouwde kom, of op zijn minst op de hoofdassen. Voor ons moet zeker de oversteek van De Spetter in een zone 30 komen. We zijn geen verkeersdeskundigen, maar Merksplas was enkele jaren terug een van de laatste gemeenten om op de gewestwegen 70km/u op te leggen.”
Is het ook een probleem van handhaving?
Jef: “Nee, dat denk ik niet. Eerst en vooral is het een kwestie van de weginrichting. Die moet duidelijk zijn. Je kan niet overal politie inzetten. Maar het beleid moet ook duidelijk maken wat de afspraken zijn: hoe je in een fietsstraat fietst of met de auto mag rijden, hoe een schoolstraat werkt… Het is niet genoeg om dat één keer in de Nieuwsbrief aan te halen. In het begin van een nieuwe maatregel is er toezicht door de politie nodig en later handhaving voor wie de regels negeert.”
Maar met die schoolstraat kan het bestuur uitpakken, terwijl jullie het idee aanbrachten…
Jan: “Misschien wel, maar onze betrachting is om goede voorstellen te realiseren voor het dorp.”
Frustrerend soms, maar onze ambitie blijft om ooit op het gemeentehuis te komen.” Jef Schoofs
Jef: “Inderdaad, we zeggen niet dat we eeuwig in de oppositie willen zitten. Maar we gaan evenmin aan de kant zitten. Door zo’n dingen te blijven aanbrengen, sturen we het gemeentebeleid misschien met kleine stapjes in een andere richting. Frustrerend soms, maar onze ambitie blijft om ooit op het gemeentehuis te komen.”
Adviesraden
Jan: “Het is ook belangrijk dat het beleid luistert naar haar inwoners, en zeker naar haar adviesraden. Neem nu de Gecoro: die stuurde in januari ’21 een pathetische oproep naar het gemeentebestuur om meer betrokken te worden. Drie maanden later keurde het college de bouw van appartementen goed, net op die plaats waarvoor de Gecoro een negatief advies had gegeven. Of de acht woningen die er komen op de gronden tegenover de vroegere Melkerij: dat dossier is zelfs niet op de Gecoro besproken.”
Jef: “Het beleid schakelt de adviesraden precies enkel in als het hun goed uitkomt.”
Jan: “Hetzelfde verhaal kan je vertellen over het Klimaatplan van de gemeente. Daar is nooit een bevraging over gebeurd, maar plots werd het op een avond toegelicht aan alle adviesraden. Die moesten dan enkele dagen later al hun advies binnensturen. Een normaal functionerend bestuur zou vertrekken vanuit haar klimaatdoelstellingen, en de adviesraden dan vragen wat ze binnen hun domein belangrijk vinden. Die voorstellen zouden dan naar een studiebureau gaan, dat er een plan uit distilleert. Nu lijkt het opgesteld op een bureau van de IOK, zonder dat adviesraden er hun zeg over konden doen.”
En jullie zouden de bevolking daar warm voor krijgen?
Jef: “Het is heel moeilijk om mensen uit Merksplas duidelijk te maken dat ze ook eens over het muurtje moeten kijken om te zien hoe ze het daar aanpakken. Dan zouden ze merken dat het ook helemaal anders kan. Denk bv. aan de dorpsraad in Wortel. Hoogstraten maakte het via de dorpsraad waar om de bewoners van Wortel te betrekken bij een toekomstvisie voor hun dorp. Je krijgt natuurlijk nooit iedereen mee in het verhaal, maar je creëert dan wel een dynamiek.”
“Als bestuur stel je je dan kwetsbaar op. Ik heb de indruk dat het huidig bestuur verderdoet zoals het al 22 jaar bezig is. Omdat ze zien dat de Spetser er niet van wakker ligt. Dat bestuur heeft al zo lang de absolute meerderheid, zodat er geen nood aan een debat gevoeld wordt. In een coalitie zou er meer debat zijn, en zou er vooraf meer discussie gevoerd worden.”
Dat zou zich op termijn toch moeten wreken?
Jan: “Natuurlijk. Je merkt het gemor over het toenemend aantal appartementen in het centrum.”
Jef: “En die zijn beeldbepalend voor de volgende 50 jaar, zonder dat iemand er zijn zeg over heeft gehad.”
Is daarmee het dorp onherroepelijk weg?
Jef: “De impact ervan is niet te onderschatten, en niet alleen visueel. De mensen die erin trekken, zullen nooit het dorpsgevoel ervaren. Ze rijden ’s ochtends de garage uit naar het werk, en ’s avonds komen ze terug, zonder iemand anders spontaan te ontmoeten. Ze hebben hun balkon, maar geen speelplein in de buurt voor hun (klein)kinderen, geen bankje voor bejaarden, geen schaduwplek, geen groen hoekje, …”
“Wat een verschil met een doorsnee dorp even over de grens in Noord-Brabant. Daar vind je ook moderne wijken waar veel mensen dicht op elkaar wonen, maar waar de woonkwaliteit heel wat hoger scoort, met groen in de buurt, gezellige voortuintjes, pleintjes…
Hoe zou je die woonkwaliteit terug in het centrum kunnen krijgen?
Jef: “We zouden een tijdelijke bouwstop voorstellen. Zo komt er tijd om een toekomstvisie uit te werken voor ons dorp, en kunnen we redden wat er te redden valt om ons dorps karakter te vrijwaren. Die visie moet samenhangen aan een uitgebreide mobiliteitsstudie.”
Jan: “Denk bijvoorbeeld aan de plannen voor de op termijn 200 woningen die er komen tussen de Heidestraat en de Molenzijde. Die zullen ongetwijfeld voor nog meer verkeer in de Leest zorgen. Of aan de tweede fase van de Kleirytse Driesen: die ‘waren voor in de toekomst’, maar plots worden dat concrete plannen waarbij zo goed als alle verkeer langs het speelplein moet en via de Cardijnlaan de Steenweg op Turnhout wordt opgestuurd. Het bestuur bekijkt dat allemaal project per project, en lijkt het grotere plaatje te vergeten.”
Is de grootte van Merksplas eigenlijk nog wel bijdetijds?
Jan: “Ons dorp heeft voordelen en nadelen: alles is vlakbij, iedereen is aanspreekbaar, en we hebben van alles één exemplaar (één gemeenschapscentrum, één voetbalclub, één jeugdhuis, weliswaar twee muziekmaatschappijen en drie scholen…). Maar het werk dat de hogere overheid oplegt, wordt moeilijk behapbaar. Er loopt nu heel veel rechtstreeks met de schepenen, terwijl daar eigenlijk de gemeentelijke diensten – ook al is dat vaak maar 1 persoon – het werk kunnen doen. Er moet een gezonde spanning/vertrouwen zijn tussen het personeel en de politiek zodat die elkaar kunnen versterken. Ik vermoed dat een fusie er onvermijdelijk aankomt.”
Voor het geval ons een fusie wordt opgelegd, zouden we best al uitkijken met wie we die kunnen aangaan. Op basis van objectieve criteria, niet op basis van sentiment of van de politieke kleur van de buurgemeente. Jef Schoofs
Jef: “En dan moeten we oppassen dat zo’n fusie ons niet eerder vroeg dan laat wordt opgelegd. We zouden dus best al uitkijken met wie we in dat geval een fusie aangaan. Op basis van objectieve criteria, niet op basis van sentiment of van de politieke kleur van de buurgemeente. Merksplas met Rijkevorsel? Zitten we daarvoor allebei niet te veel in dezelfde situatie, waar we allebei weinig voordeel uit zouden halen? Met wie kunnen we ervoor zorgen dat we niet in het geheel verdwijnen? Hoe kunnen we samenwerken? Waar zit de meerwaarde? Die meerwaarde moet verder gaan dan schaalvergroting; de fusie moet het mogelijk maken om dingen te creëren die je nu niet gerealiseerd krijgt.”
Waar kan de meerwaarde van een fusie dan zitten?
Jef: “We zouden samen dingen kunnen doen die we niet alleen kunnen. Op het vlak van cultuur, preventie, gezondheidszorg, kunstonderwijs, secundair onderwijs, … Maar we moeten eerlijk zijn: als de hogere overheid het belang van de dorpsgemeenschap meer zou waarderen en daar middelen zou tegenover zetten, dan zou een fusie niet nodig zijn.”
Betaalbaar wonen
Jef: “Een andere pijler van Groen die te weinig aan bod is gekomen de voorbije beleidsperiode, is betaalbaar wonen. Een gemeentebestuur kan een woonbeleid aansturen, bijvoorbeeld door bouwheren op te leggen dat ze bij bouwprojecten moeten voorzien in een aantal eenheden sociale woningen. Zo krijg je een sociale mix. Spontaan zal een ondernemer dat niet doen, die probeert zijn winst te maximaliseren. Maar dat vertikt het gemeentebestuur.”
“Wat we ook aanklagen, is dat de gemeente woonuitbreidingsgebieden aansnijdt. Normaal dienen die om, als er nood is aan bouwgrond, ze bouwrijp te maken. Maar nee, het bestuur verzet er hemel en aarde voor om woonzone te maken van woonuitbreidingsgebied, maar legt vervolgens aan de eigenaars geen bouwverplichting op. Dat zorgt ervoor dat die gronden voor de eigenaars elk jaar in waarde vermeerderen. Het is wat raar om de meerderheid dan te horen zeggen dat er in Merksplas te weinig bouwgrond is. Het bevolkingsaantal is de voorbije jaren in Merksplas bovendien status quo gebleven, en toch moeten er nog steeds wooneenheden bijkomen? Dienen die dan echt om de jonge bevolking in Merksplas op te vangen?”
Jan: “Hoe we wonen in ons dorp betaalbaar kunnen maken? De gemeente zou bouwgrond ter beschikking kunnen stellen met een recht van opstal, zodat ze die goedkoper aan kandidaat-bouwers kan aanbieden. Of nadenken over cohousingprojecten of alternatieve woonvormen.”
“Of de meerderheid zou doortastender kunnen optreden tegen de Regie der Gebouwen die woningen laat verkrotten op de Kolonie.”
Jef: “Als de gemeente daar belastingen op zou heffen, kan ze leegstand activeren. Zo geraken we uit de patstelling dat er potentieel fatsoenlijke woningen staan te verkrotten binnen een beschermd landschap (bijv. Gentse Wijk en Zoete Inval). Maar dan zou ze dat tegelijk moeten doen voor andere eigenaars die hun bouwgronden niet bebouwen.”
“In het Kolonie-project had ook de sociale woningbouw een plek kunnen krijgen. De gemeenschap betaalt veel geld om ons erfgoed te bewaren en te restaureren, maar de return is niet zo groot. Het zijn private ondernemingen die er winst op kunnen maken. Daarnaast hadden er ook projecten met sociale tewerkstelling kunnen komen. Zou het daardoor hier minder gezellig geworden zijn?”
Voorzetten
Jef: “We geven vaak goede voorstellen waar Merksplas beter van wordt, waar bewoners beter van kunnen worden. Rond samentuinen, autodelen, ontharding, … We blijven ze kritisch prikkelen. Maar het beleid pikt dat zelden op. Tenzij ze niet anders kunnen, als het van hogerop moet, of als bewoners het eisen, maar nooit uit eigen overtuiging. Een voorbeeld hiervan is het vrijwaren van de eikenbomen aan de Wolfstraat, doordat we met Groen de omwonenden mee activeerden in hun strijd tegen het kappen van de bomen, kwam het gemeentebestuur met een alternatief plan over de brug.”
Jan: “20 jaar geleden was het ondenkbaar dat de gemeente een negatief advies zou geven aan een landbouwer die een megastal van 2,5 hectare wou zetten in Berkelaar. Of dat ze zich zou scharen achter de oproep om statiegeld voor blik en plastic te eisen.”
Jef: “Voortschrijdend inzicht, zullen we maar zeggen. Maar soms mag het wat sneller.”
En dan komt stilaan 2024 in zicht.
Jef: “Het is nog afwachten in hoeverre Merksplas beseft dat er misschien wel verandering nodig is.”
Hoe kijken jullie naar de mogelijke opkomst van Vlaams Belang in Merksplas?
Jef: “Zolang er geen duidelijkheid is of Vlaams Belang al dan niet op zou komen, is die vraag voor ons nog niet aan de orde.”
Interview: Ellen Vermeiren en Dirk Raeymaekers
- op donderdag 1 februari publiceerden we het gesprek dat we met N-VA Merksplas hadden
- op maandag 5 februari het interview met Leefbaar.
Dit interview vond plaats in Colonie 7, dat ons welwillend een vergaderplek bezorgde.
