De kans is groot dat jij één van die 1 650 000 Vlamingen bent die op zondag naar ‘het Verhaal van Vlaanderen’ kijkt. Ooit al bij stilgestaan dat 5 van de 10 afleveringen geregisseerd werden door Filip Lenaerts, afkomstig van Merksplas? Volgende zondag kan je de laatste aflevering volgen die door hem geregisseerd werd. Morgen lees je bij ons hoe zo’n aflevering tot stand komt.
Van de Romeinen tot de Industriële Revolutie
Filip Lenaerts: “Het Verhaal van Vlaanderen telt tien afleveringen. Vijf van deze afleveringen heb ik voor mijn rekening genomen: de Romeinen, de Guldensporenslag, de Zwarte Dood, de Revolutionaire tijd en de Industriële revolutie. De andere vijf afleveringen werden geregisseerd door Bert Ceulemans. Jesse Fabré is het brein achter het programma. Hij schreef de scenario’s in samenwerking met o.a. professoren en wetenschappers. Hij belde me een eerste keer op in oktober 2020; of ik interesse had om vijf afleveringen te regisseren. En ondertussen zijn we twee jaar en enkele maanden verder. Ik ben er al die tijd bijna voltijds aan bezig geweest. Telkens een evenwicht zoekend met een ander project dat binnenkort ook afgerond wordt.”
Tytgat Chocolat
Met het Verhaal van Vlaanderen is Filip niet aan zijn proefstuk toe. Een blik op zijn persoonlijke website toont tal van prachtige projecten. Om er maar enkele uit te pikken: Ten Oorlog, De wissel van de macht, In de ban van Tsjernobyl of 10 jaar Dagelijkse Kost. Filip was er overal bij betrokken.
Filip: “Ik ben trots op alle projecten die ik al heb mogen doen. Het is heel moeilijk om er één uit te lichten. Aan elk project is er wel iets om heel trots op te zijn. Zo heb ik met Tytgat Chocolat de Prix Europa gewonnen in 2017 als Beste Europese fictiereeks. Er is al een remake gefilmd in Italië. Aan de versies in Duitsland en Groot-Brittannië wordt nog gewerkt. Maar alle credits blijven hier toch ook wel voor Theater Stap. Dat zijn stuk voor stuk volwaardige acteurs en ik ben blij dat we dit hebben kunnen laten zien aan het grote publiek.”
Fiskepark is dan weer een humoristisch programma.
“Ik kijk eigenlijk nooit terug naar mijn vroegere projecten. Maar onlangs kwam ik toevallig Fiskepark tegen op VRT MAX en dat heb ik nogmaals opgezet. Ik kan er nog steeds goed mee lachen. We zijn destijds dus in ons opzet geslaagd. Dit was ook stouter dan bv. Tytgat Chocolat. We tastten er de grens van de satire mee af. Maar tegelijkertijd zag ik dat de grafiek groter moest, dat de lettertypes anders en beter hadden gekund.”
Filip: “Net zoals bij Tytgat Chocolat heb ik ook mee geschreven aan Fiskepark. Als er dan kritiek komt, ligt dat heel persoonlijk. Commentaren komen heel hard binnen en dan ben je daar toch even niet goed van. De reacties op het Verhaal van Vlaanderen zijn voor mij gemakkelijker te relativeren. Ze gaan niet – of toch niet vaak – over de kwaliteit van het programma. De reacties kaderen meestal in een breder debat over onze geschiedenis. Het feit dat er nu al weken over geschiedenis gepraat wordt, is op zich wel boeiend en positief.”
Van Seminarie naar RITCS
Wanneer we Filip vragen hoe hij aan de opleiding is gestart en hoe hij in deze job is terecht gekomen, krijgen we een verhaal van toevalligheden te horen.
Filip: “Ik heb in het middelbaar nooit nagedacht over mijn studies. Ik koos voor economie-wiskunde in het Seminarie in Hoogstraten. Dat heb ik echt moeten uitzweten; daar lagen mijn interesses helemaal niet. Ik heb daar wel geleerd om door te zetten, want het jaar overdoen was geen optie. Na het middelbaar ging ik journalistiek studeren. Ik las veel en geschiedenis en Nederlands waren vakken die me wel lagen. Ik trok naar een infodag op het RITCS in Brussel en ging daar naar de stand met ‘journalistiek’ in de naam. Dat het om een opleiding ‘Journalistiek – audiovisuele technieken’ ging, had ik op dat ogenblik helemaal niet door. Ineens kreeg ik vakken zoals filmgeschiedenis en slechts een paar uur journalistiek. Maar toen we in het derde jaar filmpjes moesten maken en foto’s moesten trekken, begon ik het alsmaar plezanter te vinden.”
Zijn eindwerk maakte Filip over een roadtrip door IJsland. Een prima eindwerk, want het werd opgepikt door Canvas en Woestijnvis.
Man bijt Hond
Filip: “Ik ben in september afgestudeerd en heb nog even voor RTV gewerkt. Daarna ben ik bij Woestijnvis gestart. Ik werkte aan de reportages met Kris en Yves in Man bijt Hond. De periode bij Woestijnvis was heel tof. Ik heb er veel geleerd omdat ik alles zelf deed: filmen, regie, montage. Het was wel hard werken. Na enkele jaren heb ik mijn ontslag ingediend. Ik wilde freelance aan de slag gaan. Als je in dienst van een productiehuis werkt, schik je je toch steeds naar je opdrachtgever. Ik wilde de nodige vrijheid hebben om helemaal mijn eigen ding te kunnen doen.”
Dat resulteerde in 2009 o.a. in de mooie documentaire ‘De Kolonie’ over het bushokje aan de Steenweg op Rijkevorsel.
“Als je in Turnhout op bus 432 stapt, dan ben je nog vrij anoniem. Op dat moment heb je nog niet het gevoel van: ze weten waar ik naartoe ga. Je kan naar Vosselaar, Rijkevorsel of Brecht moeten. Maar als je dan klaar gaat staan in de bus om af te stappen aan bushalte Kolonie, dan voel je de ogen branden en dan zie je dat de mensen je bekijken als: ‘zo ziet er iemand uit die naar de gevangenis gaat’.”
Eén groot leertraject
Filip: “Er hebben steeds hele fijne projecten mijn pad gekruist. De eerste jaren waren hard labeur. Ik deed alles zelf, helemaal alleen. Documentaires maken is enorm tijdrovend. Weekeind of verlofdagen, daar sta je niet bij stil. Je blijft doorgaan. In 2013 ben ik daar een beetje van losgekomen. Ik ben toen met fictie begonnen, meer zelf scenario’s beginnen schrijven. Dan kom je in een enorme machinerie terecht. Ineens moet je mensen aansturen: klank, geluid, de setting op de set. Ik heb toen geleerd hoe je een team van mensen moet aansturen. Je wordt een beetje een manager die zijn audiovisuele visie moet verkopen aan zijn team, want zij moeten het uiteindelijk waarmaken voor jou. Door stilaan los te laten, verbeteren je projecten ook weer. Ik werk ondertussen al enkele jaren samen met dezelfde monteur. Montage doe ik dus niet meer zelf. In het Verhaal van Vlaanderen is dat groepswerk nog belangrijker. Je maakt deel uit van een groot team. Ik heb nu de voordelen leren kennen van het kunnen werken met een fantastische eindredacteur. Je leert steeds weer bij en tilt elkaar zo telkens naar een hoger niveau.”
Toekomstplannen
Filip heeft al regelmatig meegewerkt aan historische reeksen, maar ook dit is een toevalligheid.
“Ik zie wel wat er op mij afkomt. Hoewel ik momenteel ook nog aan het werken ben aan een reeks die zich zal afspelen in het Fort van Breendonk, word ik niet extra aangetrokken door historische inhouden. Er is momenteel ook geen verhaal waar ik nog op zit te broeden. De verhalen moeten voor mij wel relevant zijn. Je moet er je gevoel in kunnen leggen. Echte toekomstplannen heb ik dus niet. Ik ben wel gefascineerd door verhalen die in één take verteld worden. Het is wonderlijk hoe de film zich daardoor afspeelt in dezelfde tijd en ruimte als waar jij zit. Denk bv. aan de films 1917 of Locke waarin je het hoofdpersonage volgt achter het stuur van zijn auto terwijl hij de ene telefoon na de andere doet. Zoiets wil ik misschien ooit ook wel eens proberen te maken.”
