75 jaar Femma Merksplas: vriendschap, verhalen en vooruitblikken

Meer dan 80 vrouwen verwelkomen met een versie van de Snijdersbank? Dan moet je op de jubileumavond zijn van Femma Merksplas. De vrouwen van Femma Jong zonder Grenzen zongen het hart uit hun lijf. Zo boden ze een overzicht van wat Femma allemaal voor vrouwen uit Merksplas doet: gezelligheid bieden, samen op uitstap gaan, Afrikaanse dans, linedancen, bewegen …

Mai Pacquée, die Femma in Merksplas coördineert, straalde op dit zomerfeest. Femma Merksplas bestaat immers 75 jaar. “Het doet me deugd dat jullie met zoveel hier samen zijn. Dat verdient een toast!” Ze dankte groepscoach Cil Van Ostaeyen voor haar inzet om de plaatselijke groepen te enthousiasmeren, en ook alle kernleden. “Jullie zijn nog altijd zo’n fijne groep. Met jullie vergaderen, gaat altijd goed. Jullie zorgen ervoor dat alles prima draait.”

Een jubileum vol vriendschap

Cil zette de lokale afdeling in de bloemetjes. “75 jaar bestaan, dat is niet niks. Jullie dragen een hele geschiedenis met jullie mee. Deze avond zal er veel gelachen worden, en zullen er veel verhalen verteld worden. Misschien is er ook wat stil verdriet, voor alle vriendinnen die jullie mettertijd ontvielen.” Ze verwees ook even naar de geschiedenis van Femma: “Het is nog niet zo lang geleden dat we als vrouwen hier in Vlaanderen stemrecht kregen. Als vrouwenbeweging hebben we altijd op de bres gestaan om het leven van vrouwen te verbeteren. We streden mee voor betere voorbehoedsmiddelen, al streken we daarmee tegen de haren in van de kerkelijke overheid. We streden voor betere studiemogelijkheden voor meisjes.”

“Maar het zijn jullie, allemaal vrijwilligers, die Femma waarmaken. Jullie zorgen voor de vriendinnengroep die jullie zijn, voor een groep waar iedereen zich thuis kan voelen. Femma wordt niet gemaakt op het kantoor in Brussel, maar hier, door mensen als jullie.”

Ze reikte vervolgens aan een vijfentwintigtal plaatselijke leden een certificaat uit. Zo benoemde Femma hen tot erelid. “Omdat jullie meebouwden aan onze vrouwenbeweging. Dat symboliseert onze waardering voor alle inspanningen waarmee jullie het verenigingsleven en de vrouwenbeweging versterkten.”

Tussen de aspergeroomsoep en de rest van het feestmaal die de leden voorgezet kregen, praatten we nog even verder met Cil over Femma.

Van KAV tot Femma: een rijke geschiedenis

Cil Van Ostaeyen: “Ja, ik haalde daarstraks al aan dat we met Femma streden voor vrouwenrechten. Er is intussen veel veranderd in de maatschappij. Wij bevochten dingen die nu doodnormaal lijken. De laatste tijd zetten we ons in voor de opwaardering van onbetaalde arbeid. Daarbij denken we aan de zorg voor opgroeiende kinderen, voor de zorg voor ouders of grootouders, of aan zorgen voor de gemeenschap. Uit cijfers blijkt dat vooral vrouwen die onbetaalde zorgtaken opnemen. Zij zetten daarvoor een stap terug uit de betaalde arbeid. Achteraf krijgen ze dan te horen dat ze ‘zoveel jaren niet gewerkt hebben’. Dat is onterecht: ze hebben zorgtaken opgenomen voor hun omgeving. Met Femma ijveren we voor een goede combinatie van betaald en onbetaald werk. Daarom experimenteerden we bij Femma met een werkweek van 32 uur. Dat doen we tot op vandaag nog altijd. We willen ook een evenwaardige verdeling van zorg en arbeid tussen mannen en vrouwen.”

➽ In hoeverre zijn de lokale groepen daarmee bezig?

Cil Van Ostaeyen: “Dat komt daar inderdaad veel minder naar voor. De nadruk ligt lokaal veel meer op ontmoeten en verbinden. Maar in onze organisatie willen we nog altijd blijven wegen op het beleid. Zo voeren we op Vrouwendag 8 maart nog altijd actie.”

Vrijwilligers maken het verschil

➽ Als je in de zaal vanavond rond je heen kijkt, lijkt ook hier de vergrijzing toe te slaan …

Cil: “Inderdaad, dat zie ik op heel wat plekken. Onze vrijwilligers worden een dagje ouder. Het lijkt moeilijk om jonge mensen te motiveren om ook vrijwilligerswerk te doen. We moeten daarom inspanningen doen om nieuwe vormen te zoeken waarbij we vrouwen terug ontmoetingskansen en verbinding kunnen bieden. Daarbij hebben we misschien andere verenigingsvormen nodig, en andere soorten vrijwilligers. We moeten kansen zien om jongere vrouwen aan te trekken. In steden trachten we meer vrouwen van kleur te bereiken en vrouwen in armoede. Of je hebt ons Maekersnetwerk, met als speerpunt de Maekerij in Leuven: zo brengen we met een eetcafé en workshops stedelingen samen rond een gedeelde creatieve passie.”

“Of we trachten ook de administratie te verlichten voor onze afdelingen. Zo kunnen ze zich richten op wat echt belangrijk is: verbinden en ontmoeten. Sinds dit werkjaar hebben we ook goedkopere lidmaatschappen van 6 euro voor mensen met een verhoogde tegemoetkoming, en ook een wat duurder lidmaatschap waarmee je projecten voor socio-economisch kwetsbare vrouwen kan ondersteunen.”

Vriendschap en verbinding

Jee Bruyndonckx uit de Gezellestraat was vanavond het oudste erelid. Hoe ze bij Femma verzeilde? “Lisa uit de straat pakte me mee naar de KAV. Veel was er niet te doen in die tijd, zo’n 60 jaar geleden. Ja, je kon naar de fanfare of het toneel in de zaal van Van Dyck, of bij de Gilde. Naar het toneel gingen we wel eens. Of eens dansen. Het café waar nu de Chapeau zit – tja, hoe heette het toen weer, was dat niet van Charel Kalf? – daar mochten we van onze ouders niet komen.”

Jee: “Maar bij de KAV was het fijn. Er waren de vergaderingen, of de uitstappen die we maakten. Die deden we ook samen met de kinderen of de kleinkinderen, naar zee … Dat waren mooie tijden. Naar de kooklessen ging ik niet gemakkelijk mee. Eenmaal per jaar probeer ik nog een activiteit mee te doen, zoals nu dit zomerfeest. Ik ben ook nog bij de gepensioneerden: daar moet ik af en toe ook eens naartoe, hé (lacht).

“Tante Madelyn (Wuyts) zorgde ervoor dat ik bij KAV terechtkwam”, zegt Suzanne. “Als trouwcadeau kreeg ik toen in 1977 een jaar lidmaatschap. Ik ben er niet meer weggeraakt.” (lacht)

“Na een achttal jaar kwam ik in het bestuur terecht. Ik heb een tijdlang een slechte tijd gekend. Femma heeft me er toen doorheen gesleurd. Het zijn allemaal goede vriendinnen, die met hart en ziel hun best doen. Iedereen babbelt met iedereen.”

“Ik doe al jaren mee aan het linedancen. Ik ben ook reisverantwoordelijke, en zorg zo mee voor de uitstappen die we maken. Maar ik steek ook vaak tussendoor de handen uit de mouwen, bijvoorbeeld met de zaal klaar te zetten.”

Verder doen en volhouden

Mai Pacquée: “Ik woon intussen al een kleine 50 jaar in Merksplas. Ik kwam uit Sint-Lenaarts, en was daar altijd lid geweest van de Chiro. Mijn schoonmoeder raadde me hier aan om kernlid te worden bij de Boerinnenbond of bij de KAV. Ik koos voor die laatste, en werd er kernlid. Ik startte samen met de schoonzus van Treske hier Jong KAV op, voor vrouwen onder de 35 jaar. Maar dat werden we mettertijd ook, en toen hebben we die maar omgedoopt tot KAV Jong zonder Grenzen. Zo konden die vrouwen langer in dat clubje blijven. Als coördinator heb ik er altijd voor gezorgd dat we samen KAV bleven.”

➽ Welke uitdagingen zie je nog voor Femma, Mai?

Mai: “Vooral verder doen en het proberen vol te houden. We hebben in Merksplas een kleine 150 leden. Daarvan zijn er heel wat ouder dan 70. Maar met onze workshop Afrikaans dansen krijgen we regelmatig nog nieuwe leden bij.”

“We hebben goei mannen in ons bestuur. Met ons zessen kunnen we het allemaal goed beredderen. Maar de tijden zijn veranderd. Vroeger richtten we kooklessen in, en die hadden veel succes. Maar zet nu de tv op of sla een boekje open: de recepten vliegen je om de oren. Of we hadden de workshops bloemschikken. Dat trekt nu ook geen nieuwe mensen meer aan. Onze ontmoetingsfeesten brengen nog altijd heel wat leden op de been.”

Ria Engelen: “Ik zat al lang bij de KAV, samen met wat buurvrouwen. Dan gingen we naar de koffies. Ik weet nog dat er eens een quiz was, en daar waren we erg enthousiast over. Vanuit het kernbestuur vroeg men me toen of ik niet mee zo’n dingen wou organiseren. Ik belandde zo bij de Jong KAV, die dan later vervelde tot KAV Jong zonder Grenzen. Het is een groep vrouwen waarin we ons hard amuseren. We zijn allemaal heel verschillend, en hebben allemaal andere talenten.”

“We proberen wel regelmatig om jongere mensen aan te trekken. Zo organiseerden we bijv. al eens een Femma Universalis, of doen we een tweedaagse fietstocht.”

Hilde: “We hebben ook nog onze lessenreeksen Afrikaanse dans, onze beweegsessies BBB, of ons ontbijt. Of we deden een Rummikub-avond, of een culinaire wandeling.”

Ria: “Tradities zijn best heel belangrijk en waardevol. Maar onze generatie kiest soms voor andere activiteiten. Die verschillen mogen er in onze groep zijn, en er is wederzijds respect.”

Hilde: “Enkele jaren terug probeerden we een verjonging in te zetten met enkele vrouwen die de Chiro achter zich hadden. Maar die merkten gaandeweg dat ze door de drukte van werk en gezin te weinig energie konden steken in Femma. We proberen dus jongere mensen aan te trekken, maar je merkt dat het vrijetijdsaanbod zo groot is dat je daar moeilijk mee kan concurreren.”

Nog wat foto’s