Op dinsdag met de kermis draait alles in Merksplas om de vogelpik. Het centrum is afgesloten voor alle verkeer, handelaars sluiten hun winkels (vroeger), de viskraam vertrekt al terug naar huis kort na de middag, de kinderen worden door de grootouders van school gehaald terwijl hun ouders een niet al te nieuw stalen ros van stal halen. Zij die niet geboren en getogen zijn in Merksplas, weten niet wat ze zien.
Dit jaar is er helaas geen vogelpik. Althans niet op de fiets, maar in je bubbel herinneringen ophalen bij een frisse pint kan altijd! Zo stelde ik me alvast de vraag hoe lang de vogelpik al georganiseerd wordt.
In de Nieuwe Spetser verschenen in de loop der jaren interviews met een aantal mensen die vroeger nauw betrokken waren bij de organisatie van de vogelpik. Maar ook deze rechtstreekse getuigenissen leiden niet tot een eenvoudig antwoord.
Cyriel en Warke
De huidige organisatoren laten we morgen aan het woord. Zij namen de organisatie in 1996 over van Cyriel Willems en Edward (Warke) Elst. Volgens hen was de vogelpik ontstaan in 1925. De lokale wielerclub Onvermoeid organiseerde sinds 1925 de vogelpik per fiets als onderdeel van de volksspelen die tijdens de kermis werden georganiseerd.
Ringsteken
Blijkbaar organiseerde wielerclub Onvermoeid oorspronkelijk een wedstrijd ‘ringsteken per fiets’ tijdens de kermis. Dat was een gekend volksspel dat toen ook al op dinsdagnamiddag georganiseerd werd.
Volgens Karel Marynissen, één van de vaste medewerkers en tellers van Isidoor Peeters, werd het ringsteken een eerste keer georganiseerd in 1927.
Aan elk Merksplas café richtten ze een ringsteekpaal op. Het probleem was deze vrij eenvoudige wedstrijd vaak op een gelijke stand eindigde. De organisatie moest dus op zoek naar een schiftingsopdracht.
Uiteindelijk kwamen ze zo bij de vogelpik uit: al fietsend een vogelpikpijl naar een genummerd blazoen gooien vanaf 1m afstand.
Vanaf 1932 maakte het ringsteken plaats voor de vogelpik per fiets. Daar was minder voorbereiding voor nodig, en door het puntensysteem was er minder kans op een ex aequo.
Le Duc de Stollwerck
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden er geen vogelpikwedstrijden georganiseerd. In 1945 wordt de draad echter snel weer opgepakt. Volgens Karel Marynissen is Isidoor Peeters vanaf dan de bezieler van de vogelpik.
Isidoor was de zoon van Zander ‘Stolwerk’ Peeters en beter bekend als ‘den Duke’. In een artikel dat hij in 2007 nog voor de Nieuwe Spetser schreef, neemt hij 1948 als startpunt van de vogelpik. Het idee voor de vogelpik kwam volgens hem van Jos Verstuyft.
Jos is afkomstig uit de Vlaanders en kwam in 1947 in Merksplas wonen. Hij was verwonderd dat er geen volksspelen werden georganiseerd ter gelegenheid van de kermis. En zo deed de vogelpik zijn intrede. Isidoor Peeters zal de vogelpik 25 jaar lang organiseren, waarna Cyriel en Warke het van hem overnemen.
100 jaar vogelpik
Wanneer vieren we dan 100 jaar vogelpik? Het lijkt een simpele vraag, maar spijtig genoeg één zonder duidelijk antwoord. In ieder geval ten vroegste in 2026, als we er van uitgaan dat de wielerclub onmiddellijk bij haar oprichting de vogelpik in elkaar stak.
Het lijkt realistischer dat de vogelpik (zoals we die nu kennen) voor het eerst in 1932 werd georganiseerd. Na een onderbreking van 8 jaar door de Tweede Wereldoorlog, wordt de traditie in 1948 – al dan niet op aangeven van Jos Verstuyft – door Isidoor Peeters terug leven ingeblazen.
Noteer dus al maar, wat mij betreft, oktober 2041 in jullie agenda’s voor de honderdste editie van de vogelpik:
1932 + 100 + 8 (WOII) + 1? (corona) = 2041.
