De bronnen van onze geschiedenis worden meer en meer digitaal. Ik zie me nog zitten in de leeszaal van het Rijksarchief van Antwerpen met een zetboek van 1770 voor mijn neus.
Van duffe archiefkelders…
De witheren of Norbertijnen van de abdij van Averbode waren toen grootgrondbezitter in Merksplas. Ze hielden in het zetboek nauwgezet bij wie welke gronden huurde, maar ook wie eigenaar was van de aanliggende percelen en hoe groot elk perceel was. Daarmee wilden ze uiteraard de huurprijs en de belastingen kunnen berekenen die hen jaarlijks betaald moesten worden.
We zijn dan in het jaar 2000. Ik was op dat moment de enige bezoeker van het Rijksarchief met een laptop. Naast me zaten gepensioneerden die met pen en papier aan stamboomonderzoek deden. Een bibliografie opstellen, deed je in de universiteitsbib met de hulp van boeken. Bronnenmateriaal opzoeken, deed je door te grasduinen in onnoemelijk veel steekkaarten en fichebakken.
… naar digitale databanken
Slechts 20 jaar later kan je voor historisch onderzoek alsmaar meer beroep doen op digitale bibliografische lijsten en databanken, raadpleegbaar vanuit je luie zetel met de laptop op je schoot.
Die digitale databanken doen misschien afbreuk aan de romantiek die gepaard gaat met duffe archiefkelders en stoffige bronnen. Aan de andere kant zorgen ze er voor dat bepaalde informatie net raadpleegbaar wordt.
Denken we maar aan de namenlijsten van het Internationaal Agentschap voor Krijgsgevangenen in Genève (Zwitserland) die je kan raadplegen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog moesten de vechtende mogendheden namenlijsten doorgeven van alle krijgsgevangen en het kamp waar ze verbleven. Het Agentschap maakte van elke krijgsgevangene een fiche die jarenlang bewaard is gebleven. Sinds enkele jaren zijn die fiches gedigitaliseerd. Gelukkig maar, want de fiches waren een schat aan informatie voor het hoofdstuk over de krijgsgevangenen in het boek ‘Merxplas en de Groote Oorlog’. En eerlijk is eerlijk: ik was er niet voor naar Genève gereisd…
Merksplasse geschiedenis digitaal?!
Ook in Merksplas, meer bepaald in de Rijksweldadigheidskolonie, is er een schat aan informatie aanwezig. Op dit moment worden alle inlichtingenstaten voor de periode 1870-1920 gedigitaliseerd. En daar kan jij ook aan meehelpen. Er liggen tienduizenden scans op jullie te wachten. De invoer is heel gemakkelijk via de website www.velehanden.nl. Ik heb dat alvast voor jullie uitgetest.
Ik interviewde eerder ook Willy Van den Bergh, die dat project coördineert. Op zaterdag 29 februari is er trouwens een infodag voor mensen die daarbij willen helpen.
Kleine correctie : Niet de Norbertijnen van Averbode, maar deze van St Michiel in Antwerpen waren eeuwenlang in Merksplas aanwezig