Intellectuelen: de belangeloze helpfunctie in de digitale samenleving
Nieuws was ooit datgene waarover men sprak onder elkaar en wat men enthousiast doorvertelde. Reikhalzend keek men uit naar mensen die van โeldersโ kwamen om het echte nieuwe nieuws van hen rechtstreeks te horen.ย
Vandaag is nieuws een constante digitale stroom van beeld- en tekstfragmenten die ons via diverse schermen bereikt. Dit perpetuum mobile van immer opborrelend nieuws voelt bij velen aan als een normaal onderdeel van onze leefomgeving. Zelfs breaking news is ondertussenย een banale terugkerende routine. De digitale stroom stokt alleen in afgelegen, โniet gedekteโ natuurgebieden of op het grondgebied van dictaturen.ย ย
Kritisch blijven kijken
Nu zijn de mogelijkheden om nieuws uit elke uithoek van de wereld non-stopย via schermen tot bij de burger te brengen, ongebreideld. Toch zijn er goede redenen om kritisch te kijken naar het nieuwe digitale normaal in de nieuwsverspreiding.ย

Zo zijn er de buitenlandse trollenlegers die bewust via sociale media de nieuwsflow beรฏnvloeden in functie van niet journalistieke belangen. Hun doelstelling is het koudweg destabiliseren van een land of een gemeenschap.ย
Foute informatie loopt snel
Daarnaast lijkt de snelheid waarmee posts op sociale media circuleren, recht evenredig is met de snelheid waarmee foutieve informatie zich verspreidt. Berichten over klopjachten en lynchpartijen op basis van foutieve info op sociale media zijn niet nieuw meer. Denk maar aan de klopjacht op Joodse Maccabi-supporters in de straten van Amsterdam. Die was zonder de sociale media wellicht trager of niet tot zijn beschamende verloop gekomen.ย ย
Embed from Getty ImagesMark Zuckerberg (Meta), Lauren Sanchez en Jeff Bezos (Amazon), Sundar Pichai (Alphabet) en Elon Musk (Tesla en SpaceX). Ze wachtten op de inauguratie van Donald Trump
Pers: vrijheid kwijt
Sinds de inauguratie van Trump werden we wakker in een wereld waar een steenrijke oligarchie is ontstaan die de digitale media in handen heeft. Die herschrijft ook de spelregels naar eigen inzicht en belang. De vrije pers is in het land van de vrijheid relatief geworden en versmelt onbeschaamd met de leidende politieke clan.ย Van dictaturen mag men dergelijke versmeltingenย zonder verpinken verwachten, maar in een democratie is dat hoogst alarmerend. Wanneer deze media- en techmagnaten dan gouden tijden voor de beschaving aankondigen en met een gestrekte arm het publiek begroeten, heeft het requiem van de onafhankelijke pers zich definitief aangekondigd. En wat kunnen we nog doen in Europa om niet te vervallen in eenzelfde scenario?ย ย ย ย ย ย ย ย
Embed from Getty ImagesIntellectuelen nodig die heldere boodschap brengen
Als het vandaag in Europa aan iets ontbreekt, is het wel aan intellectuelen die de moeite doen om breed en helder te communiceren, zonder te vervallen in een populisme dat zich bedient van polariserende oneliners en zondebokken. Wie het voorrecht heeft gehad om een deel van zijn leven te kunnen besteden aan studie en onderzoek moet nu zonder broodheer belangeloos spreken, schrijven en verhelderen. Elke burger moet op een makkelijke en goedkope wijze toegang krijgen tot genuanceerde informatie die rekening houdt met feiten en erkende cijfers.
Publieke media moeten zorgen voor correcte en toegankelijke informatie
Publieke media die met belastinggeld gefinancierd worden, moeten nu meer dan ooit รฉรฉn kernopdracht krijgen: de verspreiding van correcte en toegankelijke informatie. Duiding en informatieverspreiding zijn voor publieke media het enige alfa en omega. Voor de intellectuelen in de breedste zin van het woord geldt de actualisering van een aloude stelling:ย ย ย
De intellectuelen hebben de wereld tot dusver trachten te begrijpen. Het komt er nu op aan die belangeloos aan de burgers te verduidelijken.ย ย ย